Najważniejszym z praw pacjenta wydaje się prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych. Prawo to dotyka podstawowej relacji pomiędzy pacjentem a podmiotem udzielającym świadczeń zdrowotnych. Czym jest świadczenie zdrowotne? Jaki jest zakres prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule.
Czym jest świadczenie zdrowotne?
Świadczenie zdrowotne to nie tylko doraźna pomoc medyczna. Są to działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania.
Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych
Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych nie oznacza, że wszystkie znane nauce formy leczenia czy terapii będą dla pacjenta bezpłatne. Prawo to obejmuje natomiast możliwość uzyskania obiektywnie poprawnych, tj. zgodnych z aktualną wiedzą medyczną świadczeń zdrowotnych – nie mogą zatem zostać zaproponowane pacjentowi świadczenia, które nie są uznawane za skuteczne z punktu widzenia wiedzy medycznej ani także, które nie zostaną przeprowadzone w sposób niepoprawny (w takim wypadku można mówić także o błędzie medycznym)
Przykładowo nie można zaproponować pacjentowi leczenia nowotworu za pomocą dużych dawek witaminy C. Wbrew twierdzeniom zwolenników tej terapii badania laboratoryjne wykazały, że duże dawki witaminy C mogą spowalniać wzrost i rozsiew komórek raka prostaty, trzustki, wątroby i innych rodzajów komórek nowotworowych (źródło: Polska Liga Walki z Rakiem). Tym samym stosowanie tej terapii w leczeniu nowotworu jest niezgodne z aktualnym stanem wiedzy medycznej.
Pacjent ma prawo, w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń zdrowotnych, do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych, procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń. Oznacza to, że świadczenie medyczne nie muszą być udzielone pacjentowi od razu. Prawo pacjenta do świadczeń medycznych będzie zrealizowane także wówczas gdy pacjent będzie musiał poczekać na realizację świadczeń prz jednoczesnym zapewnieniu, że kryteria pierwszeństwa w kolejce do świadczenia będą spełniały wskazane wyżej wymogi.
Gdy pacjent ma wątpliwość co do prawidłowości proponowanego świadczenia medycznego
Niekiedy pacjent ma wątpliwość czy medyk lekarz podejmuje właściwą decyzję w zakresie proponowanej świadczenia medycznego. W oparciu o prawo pacjenta do świadczeń medycznych pacjent ma prawo żądać, aby udzielający mu świadczeń zdrowotnych lekarz zasięgnął opinii innego lekarza lub zwołał konsylium lekarskie, a pielęgniarka (położna) zasięgnęła opinii innej pielęgniarki (położnej). Żądanie pacjenta odnotowuje się w dokumentacji medycznej. Lekarz może jednak odmówić zwołania konsylium lekarskiego lub zasięgnięcia opinii innego lekarza, jeżeli uzna, że żądanie pacjenta jest bezzasadne. Analogiczne prawo odmowy zaciągnięcia opinii przysługuje pielęgniarce (położnej).
Zagrożenie zdrowia lub życia pacjenta
Ustawa o prawach pacjenta wprowadzając możliwość ograniczenia dostępu do świadczeń medycznych (kolejek do świadczeń medycznych) zawiera odrębną regulację dotyczącą osób znajdujących się w stanie zagrożenia życia i zdrowia. W takiej sytuacji pacjent odesłany do kolejki ryzykowałby utratą życia i zdrowia, co z punku widzenia założeń prawa pacjenta do świadczeń medycznych prowadziłoby do absurdu. W konsekwencji pacjent ma prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia.
Prawo pacjenta do świadczeń zdorowtnych a poród
Ustawa o prawach pacjenta z zakresie prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych zwraca szczególną uwagę na prawa pacjentek podczas porodu – ustawa podkreśla bowiem, że w przypadku porodu pacjentka ma prawo do uzyskania świadczeń zdrowotnych związanych z porodem. Prawo to obejmuje samodzielnie roszczenie o natychmiastowe udzielenie świadczeń zdrowotnych związanych z porodem, nie tylko koniecznych do ratowania życia i zdrowia matki i dziecka, ale także świadczeń zaplanowanych funkcjonalnie ukierunkowanych na fizjologiczny poród. W tym zakresie nie przewiduje się również możliwości ograniczeń w dostępie do świadczeń – nie przewiduje sie możliwości odesłania pacjentki do kolejki, a świadczenie mają być wykonywane natychmiastowo.
Należyta staranność; przestrzeganie zasad etyki zawodowej
Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych wymaga także aby przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych.
Katalog praw pacjenta
- Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych
- Prawo pacjenta do informacji
- Prawo do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych
- Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych
- Prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych
- Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta
- Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej
- Prawo pacjenta do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza
- Prawo pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego
- Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej
- Prawo pacjenta do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie
ADWOKAT | DOKTOR NAUK PRAWNYCH
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Mecenas Marcin Chowaniec specjalizuje się w prawie cywilnym i karnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu błędów medycznych i procesów odszkodowawczych. Reprezentuje także nauczycieli akademickich w postępowaniach dyscyplinarnych wszystkich szczebli oraz personel medyczny przed Sądami Lekarskimi, Sądami Pielęgniarek i Położnych oraz Rzecznikami Odpowiedzialności Zawodowej.