Przejdź do treści

GC Adwokaci

Facebook Linkedin Instagram Google
gc adwokaci
gc adwokaci

Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta

Wśród katalogu praw pacjenta na szczególną uwagę zasługuje prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta. Prawo to stanowi odzwierciedlenie podstawowych zasad prawnych, a mianowicie zasady ochrony godności człowieka.  Nie stanowi ono jednego prawa lecz całą grupę praw. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta

Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych. Intymność pacjenta, czyli bliskość, odnosić należy do wszelkich uczuć i działań związanych z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej. Na tak pojmowaną intymność składa się: dbanie o dobro pacjenta, szacunek dla pacjenta, zrozumienie jego sytuacji, wymiana intymnych informacji, uważanie pacjenta za podmiot o najwyższej wartości. Intymność odnosi się zarówno do samej osoby pacjenta – do sfery jego życia wyłącznie osobistego, poufnego, jak i do relacji z innymi osobami, opartych na serdeczności i zażyłości. Naruszenie intymności pozostaje w związku z poczuciem wstydu. Co do zasady jedyną możliwość wkroczenia w sferę intymności człowieka daje wyrażenie zgody przez pacjenta. 

Godność pacjenta jest podjęciem złożonym. Przede wszystkim odwołuje się do pojęcia godności człowieka, która chroniona jest przez Konstytucję i liczne akty prawa międzynarodowego takie jak Karta Praw Podstawowych. W konsekwencji oprzeć się należy na konstytucyjnym rozumieniu godności. W orzecznictwie konstytucyjnym odróżnia się dwa aspekty godności człowieka, mianowicie godności jako wartości przyrodzonej i niezbywalnej oraz godności rozumianej jako „prawo osobistości”, obejmujące wartości życia psychicznego każdego człowieka oraz te wszystkie wartości, które określają podmiotową pozycję jednostki w społeczeństwie i które składają się, według powszechnej opinii, na szacunek należny każdej osobie. (wyrok z 7 marca 2007 r., sygn. K 28/05, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 24).
Prawo do poszanowania godności obejmuje także prawo do umierania w spokoju i godności. O umieraniu pacjenta można mówić wtedy, gdy proces umierania już się rozpoczął lub ujawni się w niedalekiej przyszłości. Pacjent w stanie terminalnym ma niewątpliwie prawo do informacji o swoim stanie zdrowia, w szczególności o fakcie, że znajduje się w stanie terminalnym. Pacjent ma również prawo do umierania w domu. Ważnym elementem prawa do umierania w spokoju i godności jest uprawnienie do żądania zaprzestania leczenia ratującego lub podtrzymującego życie, w szczególości tzw. uporczywej terapii.

Prawo do leczenia bólu

Pacjent ma prawo do leczenia bólu. Prawo to jest przejawem prawa do poszanowania intymności i godności pacjenta. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych jest obowiązany podejmować działania polegające na określeniu stopnia natężenia bólu, leczeniu bólu oraz monitorowaniu skuteczności tego leczenia. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych powinien również minimalizować ból przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

 prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta

Obecność osoby bliskiej

Na życzenie pacjenta przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska. Osobą bliską jest małżonek, krewny do drugiego stopnia lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciel ustawowy, osoba pozostająca we wspólnym pożyciu lub inna osoba wskazana przez pacjenta. Przykładem takiej sytuacji jest tzw. poród rodzinny. Warto zauważyć, że prawo do obecności osoby bliskiej koresponduje z prawem pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

Osoba wykonująca zawód medyczny udzielająca świadczeń zdrowotnych pacjentowi może odmówić obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta. Odmowę odnotowuje się w dokumentacji medycznej.

Obowiązek postępowania w sposób zapewniający poszanowanie intymności i godności pacjenta

W celu realizacji prawa do poszanowania intymności i godności pacjenta, osoba wykonująca zawód medyczny ma obowiązek postępować w sposób zapewniający poszanowanie intymności i godności pacjenta. Osoby wykonujące zawód medyczny, inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych, uczestniczą przy udzielaniu tych świadczeń tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia lub wykonywanie czynności kontrolnych na podstawie przepisów o działalności leczniczej. Uczestnictwo, a także obecność innych osób wymaga zgody pacjenta, a w przypadku pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, jego przedstawiciela ustawowego, i osoby wykonującej zawód medyczny, udzielającej świadczenia zdrowotnego.

W wypadku uczestnictwa lub obecności innych osób niż wykonujące zawód medyczny przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby te obowiązane są do zachowania w tajemnicy wszystkiego czego dowiedziały się w związku z udzielnymi świadczeniami zdrowotnymi. Obowiązek ten jest również przejawem prawa pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych. 

Katalog praw pacjenta

Powrót