Rozwód stanowi rozwiązanie dla par, których związek dobiegł końca i stał się jedynie fikcją. Orzeczenie rozwodu często wiąże się nie tylko z rozwiązaniem małżeństwa ale również z koniecznością uregulowania pozostałych spraw związanych z małżeństwem.
Rozwód - kiedy może być orzeczony?
Gdy małżeństwo dobiega końca i staje się jedynie zapisaną w dokumentach fikcją małżonkowie mogą je prawnie zakończyć za pomocą rozwodu. Rozwód może zostać orzeczony jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Rozkład pożycia małżonków jest zupełny, gdy wszystkie więzy łączące małżonków (duchowe, fizyczne i gospodarcze) uległy zerwaniu. Natomiast o trwałości rozkładu pożycia można mówić gdy doświadczenie życiowe pozwala przyjąć, że na tle okoliczności konkretnej sprawy powrót małżonków do pożycia nie nastąpi.
Pamiętać należy, że pomimo spełnienia powyższych przesłanek nie zawsze będzie możliwość skutecznego domagania się rozwodu. Rozwód nie może zostać orzeczony, pomimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżonków, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, a drugi małżonek rozwodowi się sprzeciwia, albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Wyrok rozwodowy
W sprawie o rozwód w pierwszej instancji orzeka sąd okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, gdy choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Jeżeli żadne z małżonków w okręgu właściwości tego sądu już nie mieszka, właściwym jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.
W wyroku rozwodowym sąd orzeka o rozwiązaniu małżeństwa i wydaje orzeczenie o winie rozkładu pożycia. W przypadku gdy małżonkowie mają wspólne dziecko (lub dzieci) sąd obligatoryjnie rozstrzyga również o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków. Ponadto, w zależności od woli małżonków, w orzeczeniu mogą się znaleźć również inne rozstrzygnięcia związane z rozwiązywanym małżeństwem. Fakultatywnie w wyroku orzekającym rozwód kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać również podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Rozwód a alimenty na rzecz byłego współmałżonka
Sąd orzekając rozwód może również, w zależności od woli małżonków, orzec alimenty na rzecz jednego z małżonków. Alimenty te są niezależne od alimentów na dzieci. Alimenty polegają na zobowiązaniu jednego z małżonków do dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. To czy w danej sprawie będzie można skutecznie domagać się alimentów od współmałżonka zależy od tego, czy sąd orzekał o winie stron oraz jakie było w tej kwestii rozstrzygnięcie, a także od sytuacji materialnej obu małżonków. Pamiętać należy, że nawet w przypadku gdyby w danej sprawie nie było podstaw do orzeczenia alimentów od współmałżonka, a uprawniony jest w trudnej sytuacji majątkowej warto sprawdzić czy takiemu małżonkowi należą się alimenty od innych członków rodziny.
Jakie inne sprawy łączą się z orzeczeniem rozwodu
Gdy strony już przed rozwodem porozumiały się co do części lub wszystkich z opisach wyżej elementów fakultatywnych wyroku rozwodowego warto takie rozstrzygnięcie zawrzeć już w wyroku rozwodowym. Co jednak w sytuacji gdy zależy nam na szybkim rozwodzie, a wciąż nie jesteśmy dogadani co do podziału majątku? Otóż, wszystkie fakultatywne elementy wyroku rozwodowego mogą być przedmiotem osobnych postępowań. Oddzielenie kwestii samego rozwodu od innych postępowań takich jak kontakty z dzieckiem czy podział majątku wspólnego, w sytuacji gdy współmałżonkowie nie poszumieli się w tej kwestii, może przyśpieszyć postępowanie rozwodowe. Po orzeczeniu rozwodu byli małżonkowie będą mogli uregulować kwestie, w których sąd rozwodowy nie orzekał, w postępowaniach przed sądem rejonowym, gdzie terminy oczekiwania na rozprawę mogą być znacznie krótsze.
Nazwisko po rozwodzie
W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.