Spadek najczęściej kojarzy się nam z zyskiem. Czasami jednak długi spadkodawcy (a one też podlegają dziedziczeniu) są na tyle wysokie, że po prostu nie opłaca się przyjąć tego spadku. W takich sytuacjach można odrzucić spadek. Z niniejszego artykułu dowiesz się jak odrzucić spadek, jakie są terminy i formalności.
Odrzucenie spadku
Odrzucenie spadku jest rozwiązaniem dla osób, które nie chcą dziedziczyć pod zmarłym, a są powołane do dziedziczenia jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi. Spadkobierca, który odrzucił spadek traktowany jest tak jakby nie dożył otwarcia spadku (przez otwarcie spadku rozumiemy śmierć spadkodawcy). Innymi słowy spadkobierca, który spadek odrzucił, nie dziedziczy i nie ma prawa do zachowku. W przypadku odrzucenia spadku przez spadkobiercę ustawowego, w miejsce takiego spadkobiercy wchodzą jego zstępni (dzieci), którzy mogą spadek przyjąć lub odrzucić.
Oznacza to, że jeśli dowiedziałeś się, że jesteś uprawniony do dziedziczenia jako spadkobierca ustawowy (więcej na ten temat tutaj) lub testamentowy (więcej na ten temat tutaj), ale nie chcesz dziedziczyć, to możesz spadek odrzucić. Nie ma znaczenia z jakich powodów nie chcesz dziedziczyć. Masz do wyboru dwie drogi na odrzucenie spadku:
- odrzucenie spadku przed sądem
- odrzucenie spadku przed notariuszem
Pamiętaj, że na odrzucenie spadku masz tylko 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o powołaniu do dziedziczenia. Najczęściej będzie to data dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy, dowiedzenia się o istnieniu testamentu lub dowiedzeniu się o odrzuceniu spadku przez innych spadkobierców. Czy to dużo? Niekoniecznie. Emocje jakie towarzyszą nam w związku ze śmiercią bliskiej nam osoby rzadko sprzyjają załatwieniu spraw spadkowych, a nierzadko zdarza się, że spadkobiercy dopiero po dłuższym czasie dowiadują się, że zmarły miał długi (często całkiem spore). W takich sytuacjach możliwe jest odrzucenie spadku także po upływie terminu po skutecznym uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku (więcej na ten temat w odrębnym artykule).
Pamiętaj, że w przypadku odrzucenia spadku w imieniu małoletniego, procedura odrzucenia spadku jest nieco bardziej skomplikowana. Więcej informacji na ten temat najdziesz tutaj.
Załatwienie sprawy u notariusza
Najszybszym sposobem na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku jest złożenie go przed notariuszem. Koszt sporządzenia aktu notarialnego obejmującego oświadczenie o odrzuceniu spadku to maksymalnie 50,00 zł plus opłaty kancelaryjne (opłata za odpis aktu notarialnego to 6,00 zł za każdą rozpoczętą stronę). Do sporządzenia aktu notarialnego będziesz potrzebować odpis skrócony aktu zgonu zmarłego oraz odpis skrócony Twojego aktu urodzenia (jeśli jesteś po ślubie odpis skrócony Twojego aktu małżeństwa).
Spadek możesz odrzucić u dowolnego notariusza. Umów wizytę u notariusza tak aby mieściła się w terminie 6 miesięcy na odrzucenie spadku. W przypadku wybrania tej drogi na odrzucenie spadku, termin będzie zachowany jeśli przed upływem terminu sporządzony zostanie akt notarialny zawierający oświadczenie o odrzuceniu spadku.
Po sporządzeniu aktu notarialnego zawierającego oświadczenie o odrzuceniu spadku, notariusz prześle odpis aktu do sądu spadku, czyli tego, który będzie badać kto dziedziczy po spadkodawcy. Pobierz dla siebie od notariusza odpis aktu notarialnego zawierającego oświadczenie o odrzuceniu spadku – może Ci się przydać w przyszłości.
Jak odrzucić spadek przed sądem
Inną drogą na odrzucenie spadku jest złożenie takiego oświadczenia przed sądem. To dobra droga jeśli nie masz możliwości złożenia oświadczenia przed notariuszem (np. jeśli zbliża się koniec terminu na złożenie oświadczenia a nie masz jeszcze potrzebnych dokumentów). By skorzystać z tej drogi powinieneś złożyć do Twojego Sądu Rejonowego wniosek o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku (wyszukiwarkę sądów znajdziesz tutaj). Wniosek podlega opłacie 100,00 zł.
W przypadku drogi sądowej do zachowania terminu 6 miesięcy wystarczy złożenie w tym terminie wniosku o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Jeśli wniosek wyślesz do sądu listem poleconym, to liczy się data nadania przesyłki na poczcie. Oznacza to, że wniosek możesz wysłać listem poleconym w ostatnim dniu terminu, a i tak termin będzie zachowany.
Do wniosku dołącz odpis skrócony aktu zgonu zmarłego oraz odpis skrócony Twojego aktu urodzenia (jeśli jesteś po ślubie odpis skrócony Twojego aktu małżeństwa). Jeśli w chwili złożenia wniosku nie posiadasz jeszcze tych dokumentów, będziesz mógł uzupełnić je później (sąd wezwie Cię do ich uzupełnienia). W treści wniosku wskaż czy chcesz odrzucić spadek jako spadkobierca ustawowy czy testamentowy.
By złożyć oświadczenie będziesz musiał stawić się w sądzie. Sąd w tym celu wyznaczy posiedzenie, o którym zawiadomi Cię pocztą. Po przyjęciu oświadczenia o odrzuceniu spadku, sąd przed którym złożyłeś oświadczenie, prześle akta do sądu spadku, czyli tego, który będzie badać kto dziedziczy po spadkodawcy. Pobierz dla siebie odpis oświadczenia o odrzuceniu spadku – może Ci się przydać w przyszłości. Aby to zrobić złóż w sądzie wniosek o wydanie odpisu dokumentu. Koszt odpisu to 20 zł.
Co po odrzuceniu spadku?
Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku nie zawsze będzie oznaczać koniec formalności ze spadkiem. Pomimo złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku będziesz bowiem uczestniczyć w postępowaniu sądowym o stwierdzenie nabycia spadku. W sprawie o stwierdzenie nabycia spadku będziesz mieć prawa strony i będziesz mógł składać wnioski i twierdzenia. W toku tego postępowania sąd sprawdza poprawność złożonego oświadczenia o odrzuceniu spadku. Jeśli sąd stwierdzi, że oświadczenie było prawidłowe, to stwierdzi nabycie spadku przez kogoś innego.
Jeśli złożyłeś oświadczenie o odrzuceniu spadku poinformuj o tym następnych po Tobie spadkobierców, a w szczególności swoich zstępnych (dzieci, wnuki). Informacja ta pozwoli im na sprawne złożenia własnych oświadczeń o odrzuceniu spadku. Informacje o kolejności dziedziczenia ustawowego, a zatem kto dziedziczy po odrzuceniu przez Ciebie spadku znajdziesz tutaj. Jeśli następnym uprawnionym do dziedziczenia jest Twoje małoletnie dziecko, to Ty będziesz musiał złożyć w jego imieniu oświadczenie o odrzuceniu spadku (więcej na ten temat znajdziesz tutaj).
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.