Spadek najczęściej kojarzy się nam z zyskiem. Czasami jednak długi spadkodawcy (a one też podlegają dziedziczeniu) są na tyle wysokie, że po prostu nie opłaca się przyjąć tego spadku. W takich sytuacjach można odrzucić spadek. O ile jednak odrzucenie spadku przez osobę dorosłą jest proste, o tyle odrzucenie spadku w imieniu dziecka wymaga dopełnienia dodatkowych formalności.
odrzucenie spadku w imieniu dziecka
Jak odrzucić spadek w imieniu dziecka?
Ogólne zasady dotyczące odrzucenia spadku są takie same zarówno dla dorosłych jak i dla dzieci. Spadek można odrzucić w terminie 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o powołaniu do spadku. Oznacza to, że jeśli w dniu 1 stycznia dowiedziałeś się, że możesz dziedziczyć (i to Twoja kolej na dziedziczenie), to termin na odrzucenie spadku upływa 1 lipca. Pamiętajmy, że ten termin zaczyna biec dla każdego ze spadkobierców osobno – dla spadkobierców, którzy ustawowo dziedziczą jako pierwsi, termin zaczyn biec od dnia kiedy dowiedzieli się o śmierci spadkodawcy, a dla kolejnych spadkobierców, od dnia kiedy dowiedzieli się, że poprzedni spadkobiercy odrzucili spadek. O kolejności dziedziczenia ustawowego przeczytasz tutaj.
odrzucenie spadku w imieniu dziecka
Spadek możesz odrzucić u notariusza i jest to najszybsza droga na odrzucenie spadku. W takim przypadku termin na odrzucenie spadku zachowasz, jeśli w tym czasie stawisz się u notariusza i do protokołu oświadczysz, że spadek odrzucasz. Spadek możesz też odrzucić w sądzie – wtedy powinieneś złożyć wniosek o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku. W takim przypadku termin na odrzucenie spadku zachowasz, jeśli w tym czasie złożysz do sądu wniosek o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku (i oczywiście później faktycznie takie oświadczenie złożysz).
odrzucenie spadku w imieniu dziecka
Konieczna zgoda sądu opiekuńczego
W przeciwieństwie do odrzucenia spadku przez dorosłego, odrzucenie spadku w imieniu dziecka wymaga jednak dodatkowych formalności. Odrzucenie spadku jest bowiem czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka. Oznacza to, że co do zasady, aby odrzucić spadek w jego imieniu, musisz uzyskać zgodę sądu opiekuńczego. Aby uzyskać taką zgodę, powinieneś złożyć do sądu rejonowego wniosek o wyrażenie zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka. Wniosek składasz do sądu rejonowego, w którego właściwości zamieszkuje dziecko (właściwy sąd łatwo znajdziesz tutaj).
odrzucenie spadku w imieniu dziecka
W toku postępowania będziesz musiał przekonać sąd, że przyjęcie spadku przez dziecko jest nieopłacalne lub ryzykowne. Możesz wskazywać, że spadkodawca miał długi i przyjęcie spadku jest nieopłacalne. Możesz też wyjaśniać, że nie miałeś kontaktu ze spadkodawcą, bo to bardzo odległa rodzina i w zasadzie widziałeś go tylko raz czy dwa w życiu i przez to nie wiesz czy przyjęcie spadku się opłaca, ale skoro pozostała rodzina spadku nie chciała, to raczej nie będzie to opłacalne. Na potwierdzenie swoich twierdzeń powinieneś przedstawić dowody – mogą to być dokumenty, zeznania świadków i inne.
Niezwłocznie po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego powinieneś odrzucić spadek w jego imieniu. Zrobisz to tak samo jak w przypadku dorosłego – u notariusza lub w sądzie. Termin na odrzucenie spadku ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku. Nie zwlekaj jednak zbyt długo – życie i nasza adwokacka praktyka pokazuje, że przegapienie tego terminu wcale nie jest trudne.
odrzucenie spadku w imieniu dziecka
Troszeczkę inaczej wygląda sytuacja jeśli chciałbyś odrzucić spadek w imieniu dziecka w toczącym się już postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku. W takiej sytuacji nie musisz występować po zgodę sądu opiekuńczego – zamiast niego zgodę na odrzucenie spadku wyda sąd, który prowadzi sprawę o stwierdzenie nabycia spadku.
Kiedy zgoda sądu nie jest potrzebna?
Jak każda zasada, tak i ta ma swoje wyjątki. Zgoda sądu opiekuńczego (lub sądu spadku) nie będzie potrzebna jeśli chcesz w imieniu dziecka odrzucić spadek, który ty (lub drugi z rodziców) też odrzuciłeś. Aby skorzystać z tej uproszczonej drogi na odrzucenie spadku w imieniu dziecka musisz spełnić kilka wymogów:
- dziecko jest powołane do dziedziczenia, ponieważ jego rodzic odrzucił spadek;
- odrzucenie spadku w imieniu dziecka dokonywane jest przez rodzica, któremu przysługuje władza rodzicielska;
- drugi z rodziców, któremu przysługuje władza rodzicielska wyraża zgodę na odrzucenie spadku lub odrzucenie dokonywane jest wspólnie przez oboje rodziców;
- spadek odrzuca uprawnione do tego spadku rodzeństwo dziecka.
Jeśli spełniasz powyższe wymogi postępuj tak jak w przypadku odrzucenia spadku przez dorosłego – odrzuć spadek w imieniu dziecka przed notariuszem lub przed sądem, nie pytając się sądu opiekuńczego (lub sądu spadku) o zgodę.
Co gdy termin na odrzucenie spadku upłynął?
Jeśli przegapiłeś termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka możesz starać się o jego “przywrócenie”. W takiej sytuacji złóż wniosek o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia woli o odrzuceniu spadku w terminie i przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Niestety to postępowanie jest tak skomplikowane jak jego nazwa. Będziesz musiał wykazać, że pomimo, że odpowiednio starałeś się, to nie mogłeś stwierdzić, że w spadku są długi. Musisz przedstawić odpowiednie dowody na poparcie tych twierdzeń. Dlatego, aby uniknąć tej trudnej i skomplikowanej drogi, odrzuć niekorzystny spadek jak najszybciej i nie ryzykuj upływu terminu na odrzucenie spadku.
Artykuł dotyczy oświadczeń o odrzuceniu spadku w imieniu małoletnich składanych po 15 listopada 2023 r.
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.