Przestępstwo uporczywego nękania, zwane stalkingiem, można dokonać na dwa sposoby – przez uporczywe nękanie innej osoby (art. 190a §1 kodeksu karnego) lub przez podszywanie się pod nią (art. 190a §2 kodeksu karnego). To czy konkretne zachowanie można uznać za stalking zależy od spełnienia przez sprawcę kilku warunków.
Kiedy mamy do czynienia ze stalkingiem?
Pierwszą podstawową cechą stalkingu jest uporczywość działania sprawcy. Oznacza to, że dopiero kilka zachowań, które notorycznie naruszają naszą sferę komfortu psychicznego możemy uznać za stalking. Na potrzeby niniejszego artykułu możemy przyjąć, że stalking w swojej pierwszej postaci polega na co najmniej kilkukrotnym nękaniu innej osoby, przy czym zachowania, charakteryzowane jako nękanie mogą być różne np.: nachodzenie, wysyłanie listów, SMS-ów, czy dzwonienie na nasz telefon bez naszej zgody. Konieczność udowodnienia uporczywości działania sprawcy oznacza, że pojedyncze czynności będą w zasadzie uznawane za działania niekaralne. W niektórych, mniej szkodliwych przypadkach, mogą być one kwalifikowane jako wykroczenie „złośliwego niepokojenia”.
Wpływ na psychikę pokrzywdzonego.
Uporczywe działanie sprawcy musi nadto mieć negatywny wpływ na psychikę pokrzywdzonego. Panie mecenasie, ale cóż to znaczy? Otóż sprawca musi wzbudzić u pokrzywdzonego uzasadnione i obiektywne poczucie zagrożenia, obawy o życie lub zdrowie lub osoby jemu najbliższej np. naszego dziecka, rodzica, małżonka itp. Obiektywne poczucie zagrożenia oznacza, że nie może być np. powodem naszej szczególnej nadwrażliwości na pewne zachowania, które dla innych osób mieściłyby się w granicach dopuszczalnej tolerancji. Innymi słowy, zachowanie sprawcy może być zakwalifikowane jako stalking wyłącznie wtedy, gdy można stwierdzić, że u każdego przeciętnego człowieka spowoduje ono poczucie zagrożenia, lub obawy.
Podszywasz się pod kogoś? Możesz być stalkerem!
Drugi typ przestępstwa stalkingu, dotyczy sytuacji, w której sprawca podszywa się pod inną osobę. W obecnym „wirtualnym, Internetowym świecie” jest to niestety sytuacja dosyć powszechna. Z tą postacią stalkingu będziemy mieć do czynienia wówczas, gdy ktoś podszywa się pod inną osobę, posługując się jej wizerunkiem lub danymi osobowymi, wykorzystując dostęp do portali społecznościowych, poczty e-mail, komunikatorów i wiadomości w naszym telefonie. Oznacza to, że nikt nie może tworzyć kont na popularnych portalach, wykorzystując do tego nasze dane personalne czy nasze zdjęcie. Tak jak w przypadku nękania, przy przestępstwie podszywania się pod inną osobę musi zostać spełniony bardzo ważny warunek. Ze stalkingiem mamy do czynienia tylko wtedy, gdy działanie sprawcy to ma na celu wyrządzenie szkody majątkowej lub osobistej pokrzywdzonemu.
Osoba, która się pod nas podszywa musi chcieć spowodować u nas jakieś szkody (majątkowe albo osobiste). Szkody majątkowe będą powodowały u nas powstanie długów albo zmniejszenie jakichś oczekiwanych zysków. Natomiast szkoda osobista to każda inna, która nie ma związku z pieniędzmi ( np. utrata zaufania, dobrego imienia, narażenie na lęk, hańbę, smutek itp).”
Ważne jest to, że nie musi dojść do faktycznego powstania długu, czy utraty zysku lub innej straty osobistej, wystarczy już sama chęć osiągnięcia tego skutku przez sprawcę. Zarówno stalking w postaci uporczywego nękania, jak i realizowany poprzez podszywanie się pod inna osobę zagrożone są karą pozbawienia wolności do lat trzech.
Nowa definicja stalkingu
Ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, stanowiącą składową tzw. Tarczy Antykryzysowej zmieniono treść art. 190a kodeksu karnego poprzez zmianę definicji przestępstwa uporczywego nękania. Więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj.
ADWOKAT | DOKTOR NAUK PRAWNYCH
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Mecenas Marcin Chowaniec specjalizuje się w prawie cywilnym i karnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu błędów medycznych i procesów odszkodowawczych. Reprezentuje także nauczycieli akademickich w postępowaniach dyscyplinarnych wszystkich szczebli oraz personel medyczny przed Sądami Lekarskimi, Sądami Pielęgniarek i Położnych oraz Rzecznikami Odpowiedzialności Zawodowej.