Prawo wykonywania zawodu lekarza dla obcokrajowca spoza UE w czasach epidemii trafiło na wokandę Sądu Najwyższego. SN rozpoznał skargę Ministra Zdrowia na uchwałę Naczelnej Rady Lekarskiej nr 1/21/VIII z dnia 29 stycznia 2021 r. w sprawie zmiany uchwały w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach przyznawania prawa wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty oraz prowadzenia rejestru lekarzy i lekarzy dentystów.
Rozstrzygnięcie SN
Prawo wykonywania zawodu lekarza dla obcokrajowca spoza UE w czasach epidemii
Sąd Najwyższy częściowo uchylił zaskarżoną uchwałę – w zakresie, w jakim w postępowaniu przed Okręgową Radą Lekarską wymaga od lekarza, który uzyskał kwalifikacje poza UE, a ubiega się o prawo wykonywania zawodu na określony zakres czynności zawodowych, okres i miejsce zatrudnienia w podmiocie leczniczym (art. 7 ust. 2a ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, dalej: u.z.l.l.d.) przedłożenia oświadczenia o znajomości języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie umożliwiającym wykonywanie zawodu lekarza, oraz w zakresie, w jakim w postępowaniu przed Okręgową Radą Lekarską wymaga od lekarza, który uzyskał kwalifikacje poza UE, a ubiega się o warunkowe prawo wykonywania zawodu (art. 7 ust. 9 u.z.l.l.d.) złożenia dokumentów odnoszących się do znajomości języka polskiego w mowie i w piśmie w zakresie umożliwiającym wykonywanie zawodu. W tej części Sąd Najwyższy przekazał sprawę Naczelnej Radzie Lekarskiej do ponownego rozpoznania. W pozostałej części Sąd Najwyższy utrzymał zaskarżoną uchwałę w mocy.
Prawo wykonywania zawodu lekarza dla obcokrajowca spoza UE w czasach epidemii
Podstawy rozstrzygnięcia
Prawo wykonywania zawodu lekarza dla obcokrajowca spoza UE w czasach epidemii
Sąd Najwyższy przypomniał, że w 2020 r. (ustawami z 28 października i 27 listopada) wprowadzono do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty dwa nowe uproszczone tryby dostępu do zawodu lekarza dla osób, które uzyskały kwalifikacje poza UE. Pierwszy tryb (art. 7 ust. 2a u.z.l.l.d.) prowadzi do uzyskania prawa wykonywania zawodu na określony zakres czynności zawodowych, okres i miejsce zatrudnienia w podmiocie leczniczym. Drugi tryb (art. 7 ust. 9 u.z.l.l.d.) – do uzyskania w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii warunkowego prawa wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty.
Prawo wykonywania zawodu lekarza dla obcokrajowca spoza UE w czasach epidemii
Uzasadniając wyrok Sąd Najwyższy wskazał, że sprawa dotyczy istotnych kwestii, bo z jednej strony władztwa samorządu zawodowego w zakresie przyznawania prawa wykonywania zawodu, zaś z drugiej – polityki publicznej w zakresie zapewnienia możliwie szerokiego dostępu ludności do systemu ochrony zdrowia w charakteryzującym się koniecznością podejmowania nadzwyczajnych środków stanie epidemii, a tym samym ugruntowanych prawnie i historycznie (Sąd Najwyższy wskazał na uregulowania rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 25 września 1932 r. o wykonywaniu praktyki lekarskiej) możliwości wprowadzenia przyspieszonych i uproszczonych trybów dostępu do wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty dla osób, które uzyskały kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty poza terytorium państw członkowskich UE. Naczelna Rada Lekarska jako organ samorządu zawodu zaufania publicznego (art. 17 ust. 1 Konstytucji) RP), w ramach delegacji ustawowych, ma kompetencje do dookreślenia zasad związanych z nadawaniem prawa wykonywania zawodu. Nie może jednak poza takie umocowanie ustawowe wykraczać. Nie może zatem regulacji ustawowej, która wprowadza uproszczone tryby dostępu do zawodu lekarza, zniekształcać swoimi uchwałami w taki sposób, że ograniczają one możliwość skorzystania z tych trybów.
Prawo wykonywania zawodu lekarza dla obcokrajowca spoza UE w czasach epidemii
W sytuacji, gdy ustawa wyraźnie określa wymogi w procedurze uproszczonej i wskazuje, że wystarczające jest złożenie oświadczenia, iż dana osoba wykazuje znajomość języka polskiego wystarczającą do wykonywania powierzonego jej zakresu czynności zawodowych (art. 7 ust. 2a pkt 1 u.z.l.l.d.), nie można wobec niej stosować wymogów takich, jak w postępowaniu toczącym się w trybie zwykłym wobec lekarzy cudzoziemców (art. 7 ust. 1 u.z.l.l.d.).
Tym bardziej nie można żądać od lekarza lub lekarza dentysty, który zdobył kwalifikacje poza granicami państw członkowskich UE i uzyskał od Ministra Zdrowia zgodę na warunkowe wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty dokumentów odnoszących się do znajomości języka polskiego w mowie i w piśmie w zakresie umożliwiającym wykonywanie zawodu lekarza, gdyż takiego wymogu nie przewiduje art. 7 ust. 9 u.z.l.l.d. Dlatego pierwszy zarzut Ministra Zdrowia uznany został za zasadny.
Prawo wykonywania zawodu lekarza dla obcokrajowca spoza UE w czasach epidemii
Drugi zarzut Ministra Zdrowia, w którym podniesiono, że wprowadzony w uchwale obowiązek dołączenia do wniosku o przyznanie prawa wykonywania zawodu, o którym stanowi art. 7 ust 2a lub art. 7 ust. 9 u.z.l.l.d. zaświadczenia o stanie zdrowia, o którym mowa w art. 6 ust. 4 u.z.l.i.d. nie jest zasadny, gdyż przepisy uchwalone w tym zakresie przez Naczelną Radę Lekarską (tj. § 28a ust. 4 pkt 4 oraz § 28b ust. 4 pkt 4 Regulaminu szczegółowego trybu postępowania w sprawach przyznawania prawa wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty, wpisywania na listę członków Okręgowej Izby Lekarskiej i wpisu do okręgowego rejestru lekarzy i lekarzy dentystów, prowadzenia okręgowego rejestru lekarzy i lekarzy dentystów i Centralnego Rejestru Lekarzy i Lekarzy Dentystów Rzeczypospolitej Polskiej (stanowiącego załącznik do uchwały zamienionej zaskarżoną uchwałą) nie są niezgodne z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.
Rozpoznana skarga była pierwszą skargą Ministra Zdrowia wniesioną do Sądu Najwyższego na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (t.j. Dz. U. 2021, poz. 1342).
ADWOKAT | DOKTOR NAUK PRAWNYCH
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Mecenas Marcin Chowaniec specjalizuje się w prawie cywilnym i karnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu błędów medycznych i procesów odszkodowawczych. Reprezentuje także nauczycieli akademickich w postępowaniach dyscyplinarnych wszystkich szczebli oraz personel medyczny przed Sądami Lekarskimi, Sądami Pielęgniarek i Położnych oraz Rzecznikami Odpowiedzialności Zawodowej.