Naczelny Sąd Administracyjny wydał uchwałę, która ma rozwiać wątpliwości dotyczące przekazywania darowizn, w szczególności wśród osób najbliższych.
20 marca 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę o sposobie dokumentowania darowizny, która umożliwia skorzystanie ze zwolnienia od zapłaty podatku od spadku i darowizn. Uchwała NSA to odpowiedź na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, który domagał się wyjaśnienia przepisów prawnych dotyczących tej materii. Stosowanie obecnych przepisów wywoływało bowiem wiele rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Jaka jest treść uchwały NSA?
Jeśli obdarowany chce uniknąć często wysokiego podatku od darowizn, środki które otrzymuje od najbliższych muszą zostać przekazane na „na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”. Przelew musi umożliwiać identyfikację zarówno obdarowanego jak i przekazującego darowiznę. “Warunkiem wystarczającym do skorzystania ze zwolnienia podatkowego uregulowanego w tym przepisie jest udokumentowanie dokonania przekazania środków pieniężnych we wskazany w tym przepisie sposób przez darczyńcę na rzecz obdarowanego” – czytamy w uchwale NSA.
Poważne wątpliwości wśród obywateli
Od dłuższego czasu media informowały o problemach i wątpliwościach, jakie mają osoby, które otrzymały darowiznę od najbliższych. Wbrew orzecznictwu sądu oraz interpretacji ogólnej ministra finansów urzędnicy Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) mają bowiem w wielu wypadkach wyszukiwać preteksty, by zakwestionować obowiązującą ulgę.
Jako przykład często podawano historię babci, która chciała dokonać darowizny na rzecz wnuka z przeznaczeniem pieniędzy na zakup mieszkania. Problemem okazało się to, że babcia nie miała konta, więc przekazała gotówkę wnukowi. Wnuk w dobrej wierze zgłosił darowiznę do urzędu skarbowego z zadeklarowaną kwotą, którą otrzymał od babci. Urząd skarbowy zakwestionował deklarację i wydał decyzję ustalającą podatek – jak można się domyślać wysoki podatek. Problemem było to, że babcia przekazała wnukowi pieniądze, których suma była niemożliwa do zweryfikowania przez urząd skarbowy. Zdaniem urzędników zwolnienie od podatku w tym wypadku już się nie należy, bo środki powinny być przelane na rachunek nabywcy lub przekazem pocztowym.
Uchwała NSA z dnia 20 marca 2023 r. o sygnaturze III FPS 3/22 powinna skutecznie rozwiać zaistniałe wątpliwości.
NSA zauważył, że sporne zwolnienie ma najszerszy zakres spośród wszystkich przewidzianych w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Niemniej, jak podkreślił NSA, zwolnienie to nie ma charakteru bezwarunkowego i wymaga od podatnika pewnej aktywności. Ustawodawca godzi się bowiem na nielimitowane zwolnienie dla przepływów majątkowych w najbliższej rodzinie, ale pod warunkiem dokonania ich jawnie. Ma to zabezpieczać interesy Skarbu Państwa przed nadużyciami.
Formalności pozostają
Zdaniem NSA nieodzowne staje się potwierdzenie wpłaty czy przelewu pieniędzy przez darczyńcę na konto obdarowanego. Wymogu tego nie spełnia przelew lub wpłata obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy. Chodzi o zapewnienie identyfikacji stron umowy. Jeżeli zatem obdarowany otrzyma gotówkę jako darowiznę i sam wpłaci je na swoje konto będzie to rozwiązanie nieprawidłowe.
ADWOKAT | DOKTOR NAUK PRAWNYCH
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Mecenas Marcin Chowaniec specjalizuje się w prawie cywilnym i karnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu błędów medycznych i procesów odszkodowawczych. Reprezentuje także nauczycieli akademickich w postępowaniach dyscyplinarnych wszystkich szczebli oraz personel medyczny przed Sądami Lekarskimi, Sądami Pielęgniarek i Położnych oraz Rzecznikami Odpowiedzialności Zawodowej.