Znieważenie funkcjonariusza publicznego
W dobie intensywnych protestów społecznych przetaczających się przez Polskę coraz bardziej istotnym problemem stają się ryzyka związane z protestowaniem, a w szczególności protestowaniem w dobie pandemii. Jednym z zagrożeń jakie może spotkać rozemocjonowanych protestujących jest znieważanie funkcjonariusza publicznego.
Art. 226 kodeksu karnego [Znieważenie funkcjonariusza publicznego]§ 1. Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.§ 2. Przepis art. 222 § 2 stosuje się odpowiednio.§ 3. Kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ Rzeczypospolitej Polskiej,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Funkcjonariusz publiczny czyli kto?
Większość z nas intuicyjnie wskaże jako funkcjonariusza publicznego policjanta wykonującego służbę, w tym służbę w ramach ochrony różnego rodzaju zgromadzeń. Lista funkcjonariuszy publicznych jest jednak zdecydowanie dłuższa. Kodeks karny enumeratywnie wskazuje wszystkie osoby, które uznawane są za funkcjonariuszy publicznych. Są to:
- Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;
- poseł, senator, radny;
- poseł do Parlamentu Europejskiego;
- sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy;
- osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych;
- osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe;
- osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej;
- funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej;
- osoba pełniąca czynną służbę wojskową, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie;
- pracownik międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe.
Choć powyższa lista ma charakter zamknięty to z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych korzystają też inne osoby, którym przepisy szczególne przyznają ochronę taką samą jak funkcjonariuszom publicznym. W szczególności wskazać należy ratowników medycznych i lekarzy gdy udzielają oni pomocy doraźnej (a więc udzielanie pierwszej pomocy i podejmowanie medycznych czynności ratunkowych) lub pomocy lekarskiej wtedy, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała albo ciężkiego rozstroju zdrowia oraz w innych wypadkach niecierpiących zwłoki.
Znieważenie
Znieważenie jest odmianą hejtu i polega na uwłaczaniu czci drugiego człowieka przez okazywanie mu pogardy, ubliżanie, obraźliwe zachowanie w stosunku do niego. Chodzi o naruszenie godności człowieka. Znieważanie jest czymś więcej niż lekceważenie.
Znieważanie może zostać dokonane nie tylko poprzez ustną wypowiedź ale również w formie pisemnej, gestu czy przedstawienia wizerunku ofiary w obraźliwy sposób. Znieważenie funkcjonariusza publicznego nie musi także wywołać skutku w postaci spowodowania jakichkolwiek negatywnych emocji u znieważonego funkcjonariusza publicznego. Oznacza to, że nasza zniewaga może być dla funkcjonariusza całkowicie obojętna. Dla zaistnienie znieważenia koniecznym jest jednak ustalenie, że w powszechnie dane słowa, gesty czy obrazy uznawane są za obraźliwe.
Obok znieważenia funkcjonariusza publicznego częstym czynem niedozwolonym związanym z wykonywaniem czynności służbowych przez funkcjonariusza publicznego jest wykroczenie – utrudnianie czynności służbowych. Natomiast dalej idącym przestępstwem od znieważenia funkcjonariusza publicznego jest naruszenie nietykalności funkcjonariusza publicznego.
Znieważenie funkcjonariusza publicznego sprowokowane przez funkcjonariusza
Jeżeli znieważenie funkcjonariusza publicznego spowodowane zostało przez niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza lub osoby do pomocy mu przybranej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Przez niewłaściwe zachowanie rozumieć należy każde zachowanie funkcjonariusza publicznego wobec osób trzecich, które jest co najmniej sprzeczne z “przyjętymi normami kulturalnego zachowania się”, jest nie na miejscu, np. obrażanie.
Ochrona dóbr osobistych
Pamiętajmy, że znieważając funkcjonariusza publicznego ryzykujemy nie tylko odpowiedzialnością karną ale również odpowiedzialnością cywilną w toku procesu o ochronę dóbr osobistych. Najczęściej spotyka się występowanie na drogę cywilną w procesach o ochronę dóbr osobistych przez lekarzy i inny personel medyczny. W toku takiego procesu pokrzywdzony może domagać się od sprawcy odszkodowania (jeżeli wystąpiła szkoda majątkowa) oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.