Rozwód pociąga za sobą wiele zmian. Jedną z nich jest zmiana nazwiska po rozwodzie. Zmiana nazwiska byłego małżonka została jasno uregulowana w polskim prawie. Co jednak z nazwiskiem dziecka po rozwodzie rodziców? Czy zmiana nazwiska dziecka po rozwodzie jest możliwa?
Nazwisko dziecka to decyzja rodziców
Dzieci pochodzące od tych samych rodziców co do zasady noszą takie samo nazwisko. Decyzję o nazwisku dziecka podejmują jego rodzice. W przypadku małżeństwa para młoda, zawierając ślub składa oświadczenie jakie nazwisko będą nosić dzieci pochodzące z ich małżeństwa. Decyzja ta jest wiążąca dla wszystkich dzieci pochodzących z tego samego małżeństwa.
Rodzice niebędący małżonkami także podejmują decyzję o nazwisku dziecka. Jeżeli ojcostwo zostało ustalone przez uznanie, dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach rodziców, składanych jednocześnie z oświadczeniami koniecznymi do uznania ojcostwa. Rodzice mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka. Jeżeli ojcostwa nie ustalono, dziecko nosi nazwisko matki.
Jeżeli rodzice nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. Do zmiany nazwiska dziecka, które w chwili uznania już ukończyło trzynaście lat, jest potrzebna jego zgoda.
Zmiana nazwiska dziecka
Rozwód rodziców a zmiana nazwiska dziecka
Co do zasady rozwód rodziców nie ma wpływu na nazwisko dziecka. Jeśli zatem byli małżonkowie przy ślubie postanowili, że ich dzieci będą nosić nazwisko „Kowalski/Kowalska” to nawet po rozwodzie to nazwisko nie ulegnie automatycznej zmianie. Nie oznacza to jednak, że rozwiedziony rodzic nie może dążyć do zmiany nazwiska dziecka.
Zmiana nazwiska przez jednego z rozwiedzionych rodziców może bowiem rozciągnąć się na zmianę nazwiska dziecka. Zmiana nazwiska lub nazwiska rodowego jednego z rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci i na dzieci, które pochodzą od tych samych rodziców, pod warunkiem że drugi z rodziców wyraził na to zgodę, chyba że nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych lub jest pozbawiony władzy rodzicielskiej albo nie żyje. Jeżeli w chwili zmiany nazwiska dziecko ukończyło 13 lat, zmiana nazwiska dziecka wymaga także wyrażenia zgody przez dziecko. Innymi słowy jeżeli matka dziecka po rozwodzie wróci do swojego nazwiska panieńskiego to jej dzieci z małżeństwa również otrzymają jej nazwisko panieńskie, o ile ojciec dzieci wyrazi na to zgodę.
Zmiana nazwiska dziecka
Rodzic wyraża zgodę na zmianę nazwiska dziecka osobiście przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo jego zastępcą lub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Osoby zamieszkałe poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej mogą wyrazić zgodę za pośrednictwem konsula Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodę na zmianę nazwiska dziecko wyraża osobiście przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo jego zastępcą lub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Dzieci zamieszkałe poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej mogą wyrazić zgodę za pośrednictwem konsula Rzeczypospolitej Polskiej.
Ze zmianą nazwiska do sądu
Uzyskanie zgody byłego małżonka na zmianę nazwiska dziecka nie rzadko jest niezwykle trudne. W przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka każde z nich może zwrócić się do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska dziecka. Sąd podejmując decyzję kierować się będzie dobrem dziecka. Pamiętać należy, że w niektórych przypadkach zgoda sądu opiekuńczego może pośrednio wynikać z postanowienia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej.
Zmiana nazwiska dziecka
PRZYKŁAD 1. Sąd Rejonowy w Olsztynie wyraził zgodę na zmianę nazwiska małoletniej córki stron Martyny z dotychczasowego „K.” na „S.”, które jest nazwiskiem męża jej matki, przybranym przez wnioskodawczynię przy zawarciu małżeństwa. W dokonanych ustaleniach Sąd Rejonowy przyjął, że małoletnia Martyna urodziła się dnia 20 kwietnia 1991 r. ze związku pozamałżeńskiego, została uznana przez uczestnika w dniu 25 marca 1993 r. i pozostała przy nazwisku matki. Wnioskodawczyni zawarła dnia 22 kwietnia 1995 r. związek małżeński z Dariuszem S. i nosi jego nazwisko. Martyna jest wychowywana przez matkę i jej męża wraz z przyrodnią siostrą. Uczestnik postępowania przebywa w Kanadzie, dokąd wyjechał przed urodzeniem się córki. Podyktowana dobrem małoletniej zmiana nazwiska na takie, jakie nosi jej rodzina – w ocenie Sądu – ułatwi jej życie codzienne, funkcjonowanie w szkole i zapobiegnie ewentualnym szykanom ze strony rówieśników z powodu odmienności nazwiska w stosunku do pozostałych członków rodziny. Zmiana ta nie stanowi równocześnie ograniczenia ojcu naturalnemu władzy rodzicielskiej. (I CKN 786/98)
PRZYKŁAD 2. Zdaniem Sądu rodzinnego władza rodzicielska ojca dziecka M. A. została ograniczona do prawa współdecydowania o istotnych sprawach córki, ale tylko w zakresie dotyczącym: wyboru szkoły, kierunku kształcenia, wyboru zajęć dodatkowych, sposobu leczenia i wyjazdu na okres ponad roku poza granice Polski. Sąd opiekuńczy uznał zatem, że ojciec dziecka jest uprawniony do współdecydowania w istotnych sprawach córki, ale wyraźnie wymienionych w treści orzeczenia z 30 listopada 2017 r. Nie należy do nich współdecydowanie w zakresie dotyczącym zmiany imienia dziecka, co oznacza, że uprawnienie to zostało ze sfery rodzicielskiej ojca dziewczynki wyraźnie wyłączone, co oznacza że jako rodzic, nie jest on uprawniony do wyrażenia zgody lub sprzeciwu w zakresie zmiany przez małoletnią córkę imienia. W konsekwencji brak jego zgody na wystąpienie z wnioskiem o zmianę imienia dziecka pozostaje bez znaczenia dla realizacji przez matkę dziecka jej uprawnień i obowiązków rodzicielskich. Dlatego matka dziecka może samodzielnie bez zasięgania opinii ojca i bez rozstrzygnięcia sądu zainicjować postępowanie administracyjne w trybie ustawy o zmianie imienia małoletniej córki. (III SA/Kr 1416/20)
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.