Zabór pojazdu w celu krótkotrwałego użycia, czyli kradzież na chwilę, staje coraz częstszym utrapieniem właścicieli aut i motocykli drogich marek. Szczególnie problematyczny zabór pojazdu staje się w sytuacji gdy sprawca zdewastuje pojazd pozostawiając właściciela z poważnymi kosztami naprawy. Co w takiej sytuacji mówi prawo?
Zabór pojazdu w celu krótkotrwałego użycia stanowi przestępstwo
Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli sprawca pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, pojazd stanowi mienie znacznej wartości albo sprawca następnie porzuca pojazd w stanie uszkodzonym lub w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego części lub zawartości, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Każdego roku liczba takich przestępstw notowana przez Policję jest wysoka – w 2019 roku odnotowano prawie 2 tysiące przypadków.
Kodeks karny nie definiuje pojęcia pojazd mechaniczny. Wątpliwość jak interpretować pojęcie pojazd mechaniczny rozwiał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 lutego 1975 r. Pojazdem mechanicznym w ruchu lądowym w rozumieniu przepisów kodeksu karnego jest każdy pojazd drogowy czy szynowy napędzany umieszczonym w nim silnikiem, jak również maszyna samobieżna i motorower. Pojazdem mechanicznym nie będzie zatem rower – w przypadku zaboru roweru będziemy mówić o zwykłej kradzieży.
Mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200 000 złotych. Czyli jeżeli pojazd wart byl więcej niż 200 000 zł sprawca podlega surowszej odpowiedzialności karnej. Pamiętajmy, że chodzi o wartość w chwili popełnienia czynu a nie wartość fakturową pojazdu.
Pamiętać należy, że aby mówić o przestępstwie zaboru pojazdu w celu krótkotrwałego użycia sprawca musi porzucić pojazd po użyciu. Nie ma wątpliwości, że sprawca porzuca pojazd jeśli np. zostawił go w warunkach swobodnego dostępu dla każdego. Dla odpowiedzialności oskarżonego nie ma znaczenia przyczyna uszkodzenia pojazdu, przez które go zostawił.
Co ze szkodami wywołanymi przez sprawcę?
Nierzadko zdarza się, że zabór pojazdu w celu krótkotrwałego użycia kończy się poważnymi szkodami dla właściciela pojazdu. Naprawa zniszczonego pojazdu może kosztować majątek a nie w każdej sytuacji właściciel ma wykupione ubezpieczenie AC. Czy w takiej sytuacji można uzyskać jakikolwiek zwrot kosztów naprawy?
Pierwszą z możliwości jest dochodzenie naprawienia szkody już w toku procesu karnego. W razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Orzeczenie odszkodowania w toku postępowania karnego nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego. Kto bowiem z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. W toku procesu cywilnego o zapłatę należy przede wszystkim udowodnić winę sprawcy, adekwatny związek przyczynowi oraz wysokość poniesionej szkody. Pamiętajmy, że ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Dlatego przed wystąpieniem z procesem cywilnym warto zaczekać na wyrok karny. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną.
Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Zabór pojazdu w celu krótkotrwałego użycia a leasing
Spora część pojazdów będących przedmiotem zaboru pojazdu w celu krótkotrwałego użycia jest przedmiotem leasingu. Jak powinien zachować się leasingobiorca gdy odkryje, że jako pojazd zniknął? Przede wszystkim leasingobiorca powinien pilnie zawiadomić Policję i złożyć zawiadomienie o podejrzeniu możliwości popełniania przestępstwa. Równolegle leasingobiorca powinien powiadomić leasingodawcę oraz ubezpieczyciela o zaginionym pojeździe.
ADWOKAT | DOKTOR NAUK PRAWNYCH
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Mecenas Marcin Chowaniec specjalizuje się w prawie cywilnym i karnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu błędów medycznych i procesów odszkodowawczych. Reprezentuje także nauczycieli akademickich w postępowaniach dyscyplinarnych wszystkich szczebli oraz personel medyczny przed Sądami Lekarskimi, Sądami Pielęgniarek i Położnych oraz Rzecznikami Odpowiedzialności Zawodowej.