Zgodnie z treścią Tarczy Antykryzysowej 3.0 wyzysk uzyskał nową definicję. W niniejszym opracowaniu przyjrzymy się nowym typom wyzysku – żądaniem od konsumenta odsetek i pozaodsetkowych kosztów pożyczki w kwocie wyższej niż maksymalne.
Art. 304 kodeksu karnego [ Wyzysk ]§ 1. Kto, wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, zawiera z nią umowę, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne wynikające z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Tej samej karze podlega, kto, w związku z udzieleniem osobie fizycznej świadczenia pieniężnego wynikającego z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie świadczenia pieniężnego z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie, określonych w ustawie.
Jakie umowy podlegają pod regulację art. 304 § 2 i 3 KK?
Regulacją art 304 § 2 i 3 KK objęte są wszystkie umowy pożyczki, kredytu lub inne umowy zakładające udzielenie świadczenia pieniężnego z obowiązkiem jego zwrotu o ile pożyczkobiorcą (kredytobiorcą) jest konsument. Nie ma znaczenia natomiast kto takiego świadczenia udziela – przestępstwo opisane w art 304 § 2 i 3 KK może popełnić zarówno osoba profesjonalnie zajmująca się udzielaniem tego typu świadczeń jak i osoba, która nie zajmuje się tym profesjonalnie.
Wyzysk a umowy zawarte przed dniem wejścia w życie Tarczy Antykryzysowej 3.0
Przepis art. 304 § 2 i 3 kodeksu karnego ma zastosowanie do czynów popełnionych po dniu wejścia w życie ustawy Tarcza Antykryzysowa 3.0, również wtedy, gdy żądanie zapłaty dotyczy odsetek lub kosztów innych niż odsetki wynikających z umowy, która została zawarta przed dniem wejścia w życie ustawy Tarcza Antykryzysowa 3.0 (art. 64 ustawy Tarcza Antykryzysowa 3.0). W konsekwencji omawiany przepis dotyczy wszystkich umów znajdujących się w obrocie prawnym.
Żądanie czyli co?
By stwierdzić czy w danym przypadku mamy do czynienia z przestępstwem wyzysku z art. 304 § 2 i 3 kodeksu karnego należy ustalić jakie działania są zabronione pod groźbą kary. W tym przypadku karalne jest żądanie czyli każda czynność zmierzająca do uzyskania kwoty przewyższającej dopuszczalny limit. Będzie to zarówno podpisanie umowy, pozwanie pokrzywdzonego a także prowadzenie egzekucji.
Biorąc pod uwagę fakt, iż jak wskazaliśmy wyżej przepis art. 304 § 2 i 3 kodeksu karnego dotyczy również już istniejących w obrocie prawnym umów warto sprawdzić czy w prowadzonych przez nas sprawach (niezależnie na jakim etapie postępowanie się znajduje) egzekwowane przez nas kwoty nie przekraczają dopuszczalnego limitu.
Maksymalna wysokość odsetek i pozaodsetkowych kosztów kredytu
Maksymalną kwotę odsetek można ustalić na podstawie przepisów art. 359 kodeksu cywilnego (odsetki kapitałowe), art. 481 kodeksu cywilnego (odsetki za opóźnienie), art. 4 pkt 3 lit. a i b ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych) oraz w innych przepisach szczególnych. Wszystkie te odsetki uzależnione są od stopy referencyjnej NBP i aktualną wysokość tych odsetek ustalić można w oparciu o komunikaty NBP po posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej.
Karalne jest żądanie kwoty pozaodsetkowych kosztów pożyczki (kredytu) dwukrotnie przekraczających maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie. W tym przypadku mówimy o art. 36a i następne ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z tym przepisem wysokość maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się na podstawie wzoru:
MPKK ≤ (K x 25%) + (K x n/R x 30%)
w którym poszczególne symbole oznaczają:
MPKK – maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,
K – całkowitą kwotę kredytu,
n – okres spłaty wyrażony w dniach,
R – liczbę dni w roku.
Podkreślamy, że karalne jest żądanie odsetek i kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych odsetek i kosztów określoną w ustawie.
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.