W obliczu rosyjskiej inwazji na Ukrainę konieczne stało się udzielenie pomocy tysiącom mieszkańcom Ukrainy. Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa stanowi próbę rozwiązania związanych z tym problemów. W dniu 12 marca 2022 roku ustawa została została podpisana przez Prezydenta i opublikowana w Dzienniku Ustaw.
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa dotyczy określenia szczególnych zasad zalegalizowania na terytorium RP pobytu obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa oraz określenia form wsparcia obywateli Ukrainy, w tym m.in. szczególnych zasad powierzenia im pracy oraz zasad podejmowania i wykonywania przez nich działalności gospodarczej. Ustawa reguluje:
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy
- ustanowienie szczególnej podstawy prawnej dla uznania za legalny pobytu obywateli Ukrainy;
- szczególne zasady powierzenia pracy obywatelom Ukrainy, przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- pomoc udzielaną przez wojewodów, jednostki samorządu terytorialnego oraz przez inne podmioty obywatelom Ukrainy;
- utworzenie Funduszu Pomocy w celu finansowania lub dofinansowania realizacji zadań na rzecz pomocy obywatelom Ukrainy;
- niektóre uprawnienia obywateli Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny;
- szczególne zasady przedłużania okresów legalnego pobytu obywateli Ukrainy oraz wydanych im przez organy polskie dokumentów dotyczących uprawnień w zakresie wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- niektóre uprawnienia obywateli polskich i obywateli Ukrainy będących studentami, nauczycielami akademickimi lub pracownikami naukowymi wjeżdżającymi z terytorium Ukrainy;
- szczególne regulacje dotyczące kształcenia, wychowania i opieki dzieci i uczniów będących obywatelami Ukrainy, w tym wsparcia jednostek samorządu terytorialnego w realizacji dodatkowych zadań oświatowych w tym zakresie;
- szczególne zasady organizacji i funkcjonowania uczelni w związku z zapewnianiem miejsc na studiach dla obywateli Ukrainy;
- szczególne zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy, przebywających legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium wchodzi w życie z dniem ogłoszenia tj. od dnia 12 marca 2022 r., z mocą od dnia 24 lutego 2022 r., z wyjątkiem art. 12 ust. 10–16, art. 72 oraz art. 90, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia oraz art. 97, który wchodzi w życie z dniem 27 marca 2022 r.
Powody wprowadzenia ustawy
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa ma na celu stworzenie szczególnej regulacji prawnej zapewniającej doraźną podstawę prawną do legalnego pobytu obywatelom Ukrainy, którzy w wyniku działań wojennych zostali zmuszeni do opuszczenia swojego kraju pochodzenia i wjechali, posiadając stosowne uprawnienie wjazdowe, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W dniu 24 lutego 2022 r. doszło do ataku wojsk Federacji Rosyjskiej na terytorium Ukrainy. W wyniku tych zdarzeń w kierunku terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zaczęły kierować się tysiące obywateli Ukrainy, poszukujących schronienia. Z uwagi na powyższe, konieczne stało się opracowanie rozwiązań prawnych skierowanych do opisanej wyżej grupy cudzoziemców.
Ustawa stanowi próbę odpowiedzi ustawodawcy na problemy, jakie w wyniku tej sytuacji powstały w sferze zapewnienia legalności pobytu osób przybywających z terytorium Ukrainy. Ustawa ma być ustawą szczególną, istniejącą obok obowiązujących aktów prawnych w obszarze migracji i azylu, w szczególności ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2021 r. poz. 2354, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1108 i 1918).
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy
Burzliwe losy projektu ustawy
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa procedowana była niezwykle szybko. Cały przebieg procesu legislacyjnego trwał bowiem niespełna tydzień. W trakcie procedowania projektu do ustały wprowadzono liczne poprawki.
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy
Szczególne zainteresowanie budziły przepisy o bezkarności urzędniczej, zakładające, że urzędnik administracji państwowej nie odpowiada za “złamanie dyscypliny finansów publicznych i przekroczenie uprawnień, jeśli sprawca, w tym samorządowiec, popełniłby taki czyn, działając w celu m.in. ochrony życia lub zdrowia wielu osób, w czasie wojny przeciw Polsce albo działań zbrojnych lub okupacji na terytorium RP, państwa UE, NATO czy innego państwa graniczącego z Polską”. Ostatecznie kontrowersyjny przepis został wykreślony z ustawy.
Pierwotną treść projektu ustawy znajdziesz tutaj.
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.