Wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-335/19 tzw. ulga na złe długi została rozszerzona m.in. o długi dłużnika pozostającego w upadłości lub likwidacji. Trybunał Sprawiedliwości uznał bowiem, że prawo polskie stawia podatnikom zbyt surowe warunki do skorzystania z tzw. ulgi na złe długi.
Sprawa C-335/19 czyli ulga na złe długi przed Trybunałem Sprawiedliwości
Sprawa C-335/19 zawisła przed Trybunałem Sprawiedliwości z wniosku złożonego w ramach sporu pomiędzy E. sp. z o.o. sp. k. a Ministrem Finansów (Polska) w przedmiocie wydanych przez niego interpretacji podatkowych. E., spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prawa polskiego z siedzibą w Polsce, będąca podatnikiem VAT, prowadzi działalność w zakresie doradztwa podatkowego, między innymi na rzecz podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT, które nie są z nią związane. Spółka ta opodatkowuje usługi świadczone w ten sposób w Polsce według podstawowej stawki VAT.
E. wystawiła na rzecz jednego ze swoich kontrahentów fakturę zawierającą VAT z tytułu świadczonych usług doradztwa podatkowego opodatkowanych na terytorium Polski. W chwili wykonania świadczenia usług kontrahent ten był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego ani w trakcie likwidacji. Jednakże rzeczony kontrahent został postawiony w stan likwidacji w okresie 150 dni od upływu terminu zapłaty, pozostając jednocześnie zarejestrowanym jako podatnik VAT. Ponieważ faktura nie została uregulowana ani zbyta w jakiejkolwiek formie, przed upływem dwuletniego okresu następującego po dacie wystawienia rzeczonej faktury E. zwróciła się do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w celu ustalenia, czy pomimo postawienia jej kontrahenta w stan likwidacji po wykonaniu danego świadczenia usług mogła ona skorzystać, z uwagi na fakt spełnienia pozostałych przesłanek określonych w art. 89a ustawy o VAT, z obniżenia podstawy opodatkowania VAT z uwagi na niewywiązanie się z płatności wierzytelności wynikającej z tej samej faktury (ulga na złe długi).
W interpretacji podatkowej z dnia 12 stycznia 2015 r. Minister Finansów odpowiedział przecząco na pytanie E. Wskazał on w szczególności, że art. 90 dyrektywy 2006/112 przyznaje podatnikom prawo do obniżenia podstawy opodatkowania VAT (ulga na złe długi) jedynie na warunkach określonych przez każde państwo członkowskie, które Rzeczpospolita Polska ustanowiła w art. 89a ustawy o VAT. Jeżeli zatem jedna z przesłanek przewidzianych w tym artykule nie jest spełniona, podatnik nie jest uprawniony do powoływania się na prawo do obniżenia, wywodząc je bezpośrednio z prawa Unii.
E. bezskutecznie zakwestionowała owe interpretacje podatkowe przed sądem polskim właściwym w pierwszej instancji. Następnie wniosła ona skargę kasacyjną do NSA, uznając, że sąd pierwszej instancji błędnie orzekł, iż kwestionowane przepisy ustawy o VAT nie naruszają wymogów wynikających z prawa Unii. NSA postanowił zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
- Czy przepisy dyrektywy 2006/112[…] – w szczególności art. 90 ust. 2 tej dyrektywy – przy uwzględnieniu zasad neutralności podatkowej i proporcjonalności, zezwalają na wprowadzenie w prawie krajowym ograniczenia możliwości obniżenia podstawy opodatkowania w razie częściowego lub zupełnego niewywiązania się z płatności ze względu na określony status podatkowy dłużnika i wierzyciela?
- W szczególności czy prawo unijne nie stoi na przeszkodzie ustanowieniu w prawie krajowym regulacji dopuszczającej możliwość skorzystania z »ulgi na złe długi«, pod warunkiem że w dacie wykonania usługi/dostawy towarów oraz w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej w celu skorzystania z tej ulgi:
- dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego albo w likwidacji,
- wierzyciel i dłużnik są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni?”.
Treść orzeczenia
W konsekwencji powyższego Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie o sygn. akt C-335/19 orzekł, że artykuł 90 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (VAT) od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT
Oznacza to, że wskazany wyżej warunek jest niezgodny z prawem unijnym, a w konsekwencji aż do czasu zmiany podważonych przepisów polscy podatnicy w zakresie tego warunku mogą korzystać z ulgi na złe długi w oparciu o przepisy dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r.
Ulga na złe długi
Ulga określa zasady rozliczenia VAT w przypadku, gdy nabywca towarów lub usługobiorca (dłużnik) nie zapłacił dostawcy lub usługodawcy (wierzycielowi) należnej kwoty.
Podatnik (wierzyciel) może może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Dodatkowo ustawa przewiduje, że do skorzystania z ulgi na złe dugi spełnione były następujące warunki:
- dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 podatnicy podatku od towarów i usług, zakres działalności gospodarczej ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2019 r. poz. 243, z późn. zm.), postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
- na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w ust. 1:
- dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego albo w likwidacji,
- wierzyciel i dłużnik są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.
- od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
W przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty obejmującej ulgę za złe długi należność zastała uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.