Budowa budynku to skomplikowany i poważny proces. Dlatego uczestnicy procesu budowlanego zostali szczegółowo opisani w prawie budowlanym. Są to najważniejsze podczas budowy osoby, którym prawo przyznaje szereg uprawnień i obowiązków związanych z realizacją inwestycji. W niniejszym artykule omawiamy najważniejsze osoby na budowie.
Uczestnicy procesu budowlanego
Uczestnicy procesu budowlanego wyszczególnieni zostali w ustawie Prawo budowlane. Uczestnikami procesu budowlanego, w rozumieniu ustawy, są inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, projektant oraz kierownik budowy lub kierownik robót.
uczestnicy procesu budowlanego
Inwestor
Wśród uczestników procesu budowalnego najważniejszą osobą jest inwestor. Za inwestora należy uznać osobę fizyczną lub prawną albo inną jednostkę organizacyjną, która inicjuje podjęcie działalności budowlanej niezbędnej do realizacji zamierzonej inwestycji, przeznacza odpowiednie środki na realizację tej działalności, wykonuje lub zapewnia wykonanie opracowań i czynności wymaganych prawem budowlanym w celu przygotowania danej budowy, realizuje inwestycję lub organizuje jej realizację, a w końcowym etapie danej działalności wykonuje czynności niezbędne do podjęcia użytkowania obiektu lub obiektów wykonanej inwestycji albo przekazuje je podmiotowi, który przystąpi do ich użytkowania. Inwestorem jest podmiot, bez którego woli i aktywności dany proces budowlany nie mógłby się rozpocząć ani być kontynuowany.
Inwestor najczęściej nie jest profesjonalistą z zakresu budownictwa. Dlatego też inwestor może ustanowić inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie oraz może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego. Ci uczestnicy procesu budowlanego mają wspierać swoją wiedzą i umiejętnościami inwestora przy realizacji zamierzenia budowlanego i wykonywaniu obowiązków inwestora.
Inspektor nadzoru inwestorskiego
Przy realizacji każdej budowy inwestor może ustanowić inspektora nadzoru inwestorskiego. Czasem jednak ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego jest obowiązkowe. Organ administracji architektoniczno-budowlanej może bowiem w decyzji o pozwoleniu na budowę nałożyć na inwestora obowiązek ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego, a także obowiązek zapewnienia nadzoru autorskiego, w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania obiektu lub robót budowlanych bądź przewidywanym wpływem na środowisko.
Rodzaje obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego, oraz listę obiektów budowlanych i kryteria techniczne, jakimi powinien kierować się organ administracji architektoniczno-budowlanej podczas nakładania na inwestora obowiązku ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego znaleźć można w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego (Dz.U. 2001 nr 138 poz. 1554).
Inspektor nadzoru inwestorskiego ma szereg praw wynikających z prawa budowlanego. Ma on prawo wydawać kierownikowi budowy lub kierownikowi robót polecenia, potwierdzone wpisem do dziennika budowy, dotyczące: usunięcia nieprawidłowości lub zagrożeń, wykonania prób lub badań, także wymagających odkrycia robót lub elementów zakrytych, przedstawienia ekspertyz dotyczących prowadzonych robót budowlanych oraz informacji i dokumentów potwierdzających zastosowanie przy wykonywaniu robót budowlanych wyrobów, zgodnie z art. 10, a także informacji i dokumentów potwierdzających dopuszczenie do stosowania urządzeń technicznych. Ponadto inspektor nadzoru inwestorskiego może żądać od kierownika budowy lub kierownika robót dokonania poprawek bądź ponownego wykonania wadliwie wykonanych robót, a także wstrzymania dalszych robót budowlanych w przypadku, gdyby ich kontynuacja mogła wywołać zagrożenie bądź spowodować niedopuszczalną niezgodność z projektem lub pozwoleniem na budowę. Inspektor nadzoru inwestorskiego ma pomóc inwestorowi w sposób profesjonalny realizować zamierzenie budowlane. Do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego należy:
- reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;
- sprawdzanie jakości wykonywanych robót budowlanych i stosowania przy wykonywaniu tych robót wyrobów zgodnie z art. 10;
- sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanych i przekazywanie ich do użytkowania;
- potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy.
Pamiętać należy, że łączenie funkcji kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego nie jest dopuszczalne.
uczestnicy procesu budowlanego
Projektant
Najważniejszym zadaniem projektanta jest opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Nie jest to jednak jedyne zadanie projektanta w toku realizacji zamierzenia budowlanego. Projektant posiada szereg obowiązków związanych z przygotowaniem projektu ale też w zapewnieniu wykonania obiektu zgodnie z projektem.
Obowiązkom projektanta odpowiadają także jego uprawnienia. Projektant, w trakcie realizacji budowy, ma bowiem prawo wstępu na teren budowy i dokonywania zapisów w dzienniku budowy dotyczących jej realizacji, żądania wpisem do dziennika budowy wstrzymania robót budowlanych w razie stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia lub wykonywania ich niezgodnie z projektem.
uczestnicy procesu budowlanego
Kierownik budowy i kierownik robót
Choć wszyscy uczestnicy procesu budowlanego są dla prawidłowej realizacji obiektu niezwykle ważni, to właśnie kierownik budowy kieruje bieżącymi pracami na budowie i dba by obiekt został wykonany zgodnie z projektem, zasadami sztuki budowlanej i prawem. Kierownik budowy posiada szeroki katalog obowiązków jakie wykonuje w związku z realizacją zamierzenia budowlanego. Do jego najważniejszych obowiązków zaliczyć można zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenie dokumentacji budowy oraz koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.
Kierownik budowy ma prawo występowania do inwestora o zmiany w rozwiązaniach projektowych, jeżeli są one uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy oraz ustosunkowania się w dzienniku budowy do zaleceń w nim zawartych. Łączenie funkcji kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego nie jest dopuszczalne.
Kierownik robót posiada analogiczne uprawnienia i obowiązki jak kierownik budowy ale ograniczone do danego zakresu robót. Kierownik budowy odpowiada bowiem za całą budowę, a kierownik robót odpowiada za roboty wyłącznie w swojej specjalizacji np. roboty instalacyjne. Kierownik robót najczęściej spotykany jest na większych inwestycjach. Kierownik robót jest także podległy kierownikowi budowy.
uczestnicy procesu budowlanego
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.