Wraz z początkiem 2021 roku ruszyła wielka akcja szczepień na COVID-19. Szczepienia wykonywane są w ramach Narodowego Programu Szczepień, który określa zasady szczepienia na COVID-19. Jakie są podstawowe założenia Narodowego Programu Szczepień? Jak wyglądają formalności związane ze szczepieniem? Czy można szczepić się poza kolejnością?
Narodowy Program Szczepień
Narodowy Program Szczepień służy zaplanowaniu działań, które mają zagwarantować przeprowadzenie bezpiecznych i skutecznych szczepień wśród obywateli Polski. Obejmuje nie tylko zakup odpowiedniej liczby szczepionek, ich dystrybucję, ale także monitoring przebiegu i efektywności szczepienia oraz bezpieczeństwo Polaków.
Podstawę prawną szczepień stanowi Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii Dz.U. z 2020 r. poz. 2316 wraz z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2021 poz. 91). Rozporządzenie jest na bieżąco aktualizowane w oparciu o postępy w realizacji dotychczasowych etapów szczepień na COVID-19.
Szczepienia na COVID-19 podzielone zostały na 4 etapy, które z kolei podzielone są na grupy. Grupy osób uprawnionych do szczepienia w poszczególnych etapach i grupach są na bieżąco ogłaszane w ramach wskazanego wyżej rozporządzenia.
Formalności związane ze szczepieniem na COVID-19
Szczepienia na COVID wiążą się z koniecznością załatwienia kilku formalności związanych ze szczepieniem. Pierwszym, dobrowolnym krokiem jest zgłoszenie się do szczepienia na COVID-19. Zgłoszenie spowoduje, że gdy nadejdzie czas kiedy zgłoszony pacjent będzie mógł dokonać rejestracji na szczepienie.
Kolejnym krokiem jest rejestracja na szczepienie. Można jej dokonać gdy wystawione zostanie skierowanie na szczepienie na COVID-19. Skierowania co do zasady wystawiane są automatycznie. Wyjątkiem są uprzywilejowane grupy zawodowe oraz osoby, które mają pierwszeństwo w szczepieniu w związku z chorobami. Rejestracja może być dokonana na trzy sposoby: za pośrednictwem portalu pacjent.gov.pl, za pośrednictwem infolinii oraz osobiście w placówce wykonującej szczepienia na COVID-19.
Rejestracja nie jest jednak ostatnią z formalności na drodze do szczepienia na COVID-19. Przed samym szczepieniem pacjent zobowiązany jest również do wypełnienia kwestionariusza wstępnego wywiadu przesiewowego przed szczepieniem osoby dorosłej przeciw COVID-19. Na jego podstawie lekarz zdecyduje czy w danym przypadku nie zachodzą przeciwskazania do szczepienia i może odmówić szczepienia całkowicie bądź czasowo. Kwestionariusz może zostać wypełniony bezpośrednio przed szczepieniem – odpowiednie druki znajdować się będą w każdym punkcie szczepień. Można także przyjść na szczepienie z wypełnionym już kwestionariuszem.
Szczepienia na COVID-19 - etap 0
W ramach etapu 0 Narodowego Programu Szczepień zaszczepieni zostaną:
- osoby zatrudnione w podmiocie leczniczym wykonujące zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej lub których praca pozostaje w bezpośrednim związku z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej w tym podmiocie,
- osoby wykonujące zawód w ramach działalności leczniczej jako praktyka zawodowa, o której mowa w art. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, oraz osoby zatrudnione przez tę praktykę wykonujące zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej lub których praca pozostaje w bezpośrednim związku z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej w tej praktyce,
- przedstawiciele ustawowi dzieci urodzonych przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, które w dniu podania ich przedstawicielom ustawowym pierwszej dawki szczepionki przeciwko COVID-19 są hospitalizowane w podmiocie leczniczym i których przewidywany okres hospitalizacji będzie dłuższy od czasu wymaganego dla osoby poddanej szczepieniu do uzyskania optymalnej odporności na zakażenie wirusem SARS-CoV-2,
- inne osoby zatrudnione w podmiocie wykonującym działalność leczniczą,
- farmaceuci i technicy farmaceutyczni zatrudnieni w aptece ogólnodostępnej,
- nauczyciele akademiccy zatrudnieni w uczelni medycznej oraz doktoranci i studenci tej uczelni biorący udział, zgodnie z programem studiów, w zajęciach z udziałem pacjentów lub w trakcie których następuje kontakt z biologicznym materiałem zakaźnym,
- osoby zatrudnione w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej w rozumieniu art. 6 pkt 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Szczepienia na COVID-19 - etap 1
W ramach etapu 1 Narodowego Programu Szczepień zaszczepieni zostaną:
- pacjenci: zakładu opiekuńczo-leczniczego, zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego, hospicjum stacjonarnego i oddziału medycyny paliatywnej oraz osoby przebywające w domu pomocy społecznej, o którym mowa w art. 56 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
- osoby urodzone nie później niż w 1961 roku,
- nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni oraz osoby, o których mowa w art. 15 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 910 i 1378 oraz z 2021 r. poz. 4), zatrudnieni w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce działającej w systemie oświaty, osoby pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej oraz w ramach form opieki nad dziećmi w wieku do lat 3,
- nauczyciele akademiccy zatrudnieni w uczelni innej niż określona w pkt 6 oraz inne osoby prowadzące w uczelni zajęcia ze studentami lub doktorantami zgodnie z programem odpowiednio studiów albo kształcenia,
- funkcjonariusze albo żołnierze: Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Celno-Skarbowej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Ochrony Państwa, Służby Więziennej, Inspekcji Transportu Drogowego, straży ochrony kolei, prokuratorzy i asesorzy prokuratury oraz członkowie ochotniczych straży pożarnych, ratownicy górscy i wodni wykonujący działania ratownicze.
Korzyści dla zaszczepionych
Szczepienie na COVID-19 jest całkowicie dobrowolne. Osoby zaszczepione, czyli takie osoby, którym wystawiono zaświadczenie o wykonaniu szczepienia ochronnego przeciwko COVID-19, mogą jednak liczyć na pewne przywileje. Przykładowo osoba zaszczepiona, której domownik choruje na COVID-19 nie jest obowiązana do kwarantanny domowej, która dla osób niezaszczepionych trwa do upływu 7 dni od dnia zakończenia izolacji osoby chorej na COVID-19. Osoby zaszczepione nie kierowane na kwarantannę w związku z kontaktem z osobą chorą na COVID-19. Zaszczepieni nie są też zobowiązani do wykonania testu na COvID-19 przy przyjęciu do zakładu opiekuńczo-leczniczego, zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego, hospicjum stacjonarnego, oddziału medycyny paliatywnej lub domu pomocy społecznej. Test na COVID-19 nie jest też wymagany od osób zaszczepionych przed udzieleniem świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych z NFZ.
Sczepienia na COVID-19 poza kolejnością
Chociaż szczepienia na COVID-19 poza kolejnością budzą kontrowersje to prawo przewiduje taką możliwość. W szczególności wskazać należy, że zaszczepienie się poza kolejnością nie stanowi przestępstwa. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii w sytuacji ryzyka niewykorzystania szczepionki, dopuszcza się jednoczasowe szczepienie osób wchodzących w skład grup, w ramach jednego etapu, lub szczepienie osób wchodzących w skład różnych grup, w ramach różnych etapów.
O tym czy zachodzi sytuacja ryzyka niewykorzystania szczepionki decyduje lekarz. Z takimi sytuacjami będzie mieć do czynienia w szczególności w sytuacjach gdy osoba uprawniona do szczepienia w danym etaie i danej grupie nie będzie mogła się ostatecznie zaszczepić w pierwotnym terminie z powodu przeciwskazań, choroby itp.
ADWOKAT | DOKTOR NAUK PRAWNYCH | ADIUNKT W AKADEMII WSB
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Mecenas Marcin Chowaniec specjalizuje się w prawie karnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu błędów medycznych i procesów odszkodowawczych. Reprezentuje także nauczycieli akademickich w postępowaniach dyscyplinarnych wszystkich szczebli oraz personel medyczny przed Sądami Lekarskimi, Sądami Pielęgniarek i Położnych oraz Rzecznikami Odpowiedzialności Zawodowej. Prowadzi wykłady dla studentów prawa z postępowania karnego, ćwiczenia z logiki prawniczej, oraz konwersatoria dla studentów kierunku lekarskiego dotyczące tematyki praw pacjenta i błędów medycznych.