Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich przewiduje zarówno środki wychowawcze jaki i środki poprawcze, które mogą zostać zastosowane przez sąd w razie stwierdzenia demoralizacji nieletniego lub popełnienia przez niego czynu karalnego. W niniejszym artykule analizujemy kwestię środków poprawczych wobec nieletnich.
Jakie przewidziane są środki poprawcze?
W strukturze resortu sprawiedliwości funkcjonują 32 placówki dla nieletnich, w tym 4 dla dziewcząt, tj. 27 zakładów poprawczych i 15 schronisk dla nieletnich (w tym 5 to tylko Schroniska dla Nieletnich, 17 to zakłady poprawcze, a pozostałe to placówki łączone: ZP i SdN). Dysponują one 1769 miejscami, w tym 1579 dla chłopców oraz 190 dla dziewcząt.
Kiedy mogą być orzeczone środki poprawcze?
Sąd rodzinny może orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym nieletniego, który dopuścił się przestępstwa lub przestępstwa skarbowego albo wykroczenia określonego w art. 50a , art. 51 , art. 69 , art. 74 , art. 76 , art. 85 , art. 87 , art. 119 , art. 122 , art. 124 , art. 133 lub art. 143 kodeksu wykroczeń, jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego.
Warunkowe odstąpienie od wykonania środka poprawczego
Jeżeli po wydaniu orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym, a przed umieszczeniem go w takim zakładzie albo po upływie okresu odroczenia lub przerwy wykonania umieszczenia w zakładzie poprawczym w zachowaniu nieletniego nastąpiła istotna poprawa, sąd rodzinny może warunkowo odstąpić od wykonania orzeczenia. Odstępując warunkowo od wykonania orzeczenia, sąd stosuje wobec nieletniego środki wychowawcze.
Sąd rodzinny może w każdym czasie – jeżeli względy wychowawcze tego wymagają – zarządzić umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym. Jeżeli w ciągu 2 lat od wydania postanowienia o warunkowym odstąpieniu od wykonania orzeczenia i w ciągu dalszych 3 miesięcy nie zarządzono umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym, orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie z mocy prawa uważa się za niebyłe.
Warunkowe zwolnienie z wykonania środka poprawczego
Sąd rodzinny może warunkowo zwolnić nieletniego z zakładu poprawczego, jeżeli postępy w jego wychowaniu pozwalają przypuszczać, że po zwolnieniu z zakładu nieletni będzie przestrzegał porządku prawnego i zasad współżycia społecznego. Warunkowe zwolnienie z zakładu nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od umieszczenia nieletniego w zakładzie; do okresu tego sąd może zaliczyć okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich.
Orzekając warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego, sąd rodzinny ustala okres próby od roku do lat 3; okres próby nie może jednak trwać dłużej niż do ukończenia przez sprawcę lat 21. Do warunkowo zwolnionego sąd stosuje środki wychowawcze.
środki poprawcze
Jeżeli w okresie próby warunkowo zwolniony uległ ponownie demoralizacji albo uchyla się od wykonywania nałożonych na niego obowiązków lub od nadzoru, sąd rodzinny może odwołać warunkowe zwolnienie i zarządzić umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym. W razie popełnienia przez nieletniego czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 189, art. 189a, art. 197 § 3 lub 4, art. 198, art. 200, art. 202 § 3, 4, 4a, 4b lub 4c, art. 204 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280 kodeksu karnego i braku podstaw do rozpoznania sprawy przez sąd właściwy według przepisów Kodeksu postępowania karnego, sąd obligatoryjnie odwołuje warunkowe zwolnienie i zarządza umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.
środki poprawcze
Warunkowego zwolnienia oraz art. 90 nie stosuje się przez okres roku od chwili ponownego umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym. Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 3 miesięcy odwołanie warunkowego zwolnienia nie nastąpiło, orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie z mocy prawa uważa się za niebyłe.
Czytaj więcej o podstępowaniu w sprawach nieletnich
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.