Choć Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 trwał dłużej niż pierwotnie zakładano (aż 6 miesięcy – od 1 kwietnia do 30 września 2021 r.), to część zobowiązanych do uczestniczenia w spisie nie wykonała swojego obowiązku związanego ze spisem. Jakie są skutki niespisania? Analizujemy ryzyka związane z niespisaniem.
Spóźnione spisanie
Kto wbrew obowiązkowi przekazuje dane statystyczne po upływie oznaczonego terminu, podlega karze grzywny od 20 do 5.000 zł. Nieterminowe spisanie stanowi wykroczenie, a orzekanie w takich sprawach następuje na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Spóźnienie ze spisaniem nie będzie zatem stanowić przestępstwa i nie będzie widnieć w karcie karnej – ma to szczególne znaczenie dla osób, od których wymaga się nieskazitelnego charakteru (np. wykonujące zawód zaufania publicznego).
Organ orzekający wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę za dane wykroczenie, oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu i biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do ukaranego. Wymierzając karę, organ orzekający bierze pod uwagę w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej wykroczeniem, stopień winy, pobudki, sposób działania, stosunek do pokrzywdzonego, jak również właściwości, warunki osobiste i majątkowe sprawcy, jego stosunki rodzinne, sposób życia przed popełnieniem i zachowanie się po popełnieniu wykroczenia.
Pamiętajmy też, że nieświadomość tego, że czyn jest zagrożony karą, nie wyłącza odpowiedzialności, chyba że nieświadomość była usprawiedliwiona.
Odmowa spisania
Odmowa spisania stanowi przestępstwo. Kto wbrew obowiązkowi odmawia wykonania obowiązku statystycznego albo udzielenia informacji w spisie powszechnym lub innym badaniu statystycznym, podlega grzywnie. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2000 złotych. Innymi słowy, za odmowę udziału w spisie może grodzić od 100 do nawet 1.080.000 zł grzywny.
Nalży odróżnić odmowę spisania od nieterminowego spisania. O odmowie spisania możemy mówić w sytuacji gdy do sprawcy zgłosi się rachmistrz, który w prawidłowy sposób się wylegitymuje a sprawca mimo tego stwierdza i kategorycznie odmawia udzielenia odpowiedzi. Sprawca musi zatem odmówić udzielenia odpowiedzi rachmistrzowi. Nie będziemy mieć natomiast do czynienia z odmową spisania w sytuacji gdy sprawca po prostu zapomni sie spisać – wówczas mamy do czynienia z nieterminowym spisem.
Podanie nieprawdziwych informacji
Kolejnym przestępstwem związanym z udziałem w Spisie Powszechnym jest podanie rachmistrzowi fałszywych informacji. Kto bowiem wbrew obowiązkowi przekazuje dane statystyczne niezgodne ze stanem faktycznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie. Wysokość grzywny ustalana jest podobnie jak w przypadku odmowy spisu.
Pamiętać należy, że aby mówić o przestępstwie podania nieprawdziwych informacji sprawca musi działać umyślnie. Oznacza to, że sprawca albo świadomie i celowo podaje w spisie nieprawdziwe informacje albo sprawca przewidując, że może podać nieprawdziwe dane godzi się na to i podaje takie dane – przykładowo sprawca nie jest pewny jaka jest powierzchnia domu, w którym mieszka ale mimo tego, bez uprzedniego sprawdzenia tej informacji, podaje prawdopodobną powierzchnię.
O przestępstwie podania nieprawdziwych informacji nie będzie natomiast mowy w sytuacji gdy sprawca pomimo sprawdzenia prawidłowości informacji poda nieprawdziwe dane. Przykładowo nie popełni przestępstwa osoba, która poda powierzchnie domu zgodną z dokumentacją, a okaże się, że dom ma inną powierzchnię (np. w skutek nieprawidłowego wykonania dom jest troszeczkę mniejszy niż wynika to z dokumentacji).
Skutki niespisania
Skutki niespisania - czego się spodziewać?
Podobnie jak w przypadku innych przestępstw i wykroczeń, również i w przypadku czynów karalnych związanych ze Spisem sprawca może się spodziewać, że stanie przed sądem. Tam też sprawca będzie mógł podjąć swoją obronę. W takiej sytuacji należy się spodziewać korespondencji sądowej. Warto zatem pamiętać aby skrupulatnie sprawdzać pocztę.
Skutki niespisania
PRAWNIK
Prawnik w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w prawie medycznym, rodzinnym i obsłudze firm.