Rozwiązanie adopcji

Przysposobienie dziecka, czyli adopcja, to poważna decyzja w życiu rodziców adopcyjnych. Czasami pomimo szczerych chęci i serca włożonego w relację z dzieckiem adopcyjnym okazuje się, że decyzja o adopcji była błędem. W takich sytuacjach prawo przewiduje instytucję rozwiązania przysposobienia. W jakich sytuacjach i na jakich zasadach rozwiązanie adopcji jest dopuszczalne?

Przysposobienie może być rozwiązane, jeżeli między rodzicami adopcyjnymi i dziećmi nastąpił trwały rozkład więzi rodzinnych charakterystycznych dla stosunków między rodzicami a dziećmi. Za ważny powód usprawiedliwiający rozwiązanie przysposobienia uznaje się wygaśnięcie więzi rodzinnej, obopólne, a nawet tylko po jednej stronie stosunku przysposobienia; brak nastawienia psychicznego, takiego jakie normalnie cechuje relacje między rodzicami a dziećmi. Oceny ziszczenia się “ważnych powodów”, uzasadniających w myśl art. 125 § 1 KRO rozwiązanie przysposobienia należy dokonywać z uwzględnieniem pełni relacji między przysposabiającym a przysposobionym w całym okresie trwania przysposobienia. Powody te mogą mieć różny charakter, być zawinione, jak i niezawinione, przez jedną lub obie strony. Zawsze jednak muszą dotyczyć sfery stosunków rodzinnych, charakterystycznych dla relacji między rodzicami a dziećmi.

Choć powody rozwiązania przysposobienia mogą być różnorodne, to najczęstszym powodem rozwiązania przysposobienia jest demoralizacja dziecka adopcyjnego. Niemożność wychowawczego oddziaływania przysposabiających na dorastające dziecko adopcyjne, związanie się przez dziecko adopcyjne ze środowiskiem przestępczym, uprawianie nierządu i nabawienie się choroby wenerycznej, nadużywanie alkoholu, kradzieże, demoralizacja rówieśników w zakładzie wychowawczym, ucieczki z domu i z zakładu wychowawczego, pobyt w Izbie Wytrzeźwień co ujemnie odbiło się na zdrowiu rodziców adopcyjnych stanowi ważny powód rozwiązania stosunku przysposobienia.

Zaznaczyć należy że zwykłe trudności natury wychowawczej, choćby najpoważniejsze, jakie napotyka przysposabiający zasadniczo nie uzasadniają rozwiązania przysposobienia, a jest to przesłanka do zastosowania odpowiednich środków przez sąd opiekuńczy, chyba że trudności wychowawcze wytworzą taką sytuację między przysposabiającym a przysposobionym, że dobro dziecka będzie przemawiać za rozwiązaniem przysposobienia.

Stosunek przysposobienia może rozwiązać sąd. Powództwo o rozwiązanie przysposobienia może wytoczyć zarówno rodzic adopcyjny jak i dziecko. W przypadku małżeństw o rozwiązanie przysposobienie wystąpić mogą oboje małżonkowie wspólnie.

Nie każdą adopcję można rozwiązać

Nie zawsze adopcję można rozwiązać. Rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest bowiem dopuszczalne, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka. Niedopuszczalne jest także rozwiązanie stosunku przysposobienia po śmierci przysposobionego lub przysposabiającego.

rozwiązanie adopcji

Rozwiązania przysposobienia nie może żądać także osoba, która ponosi wyłączną winę wystąpienia ważnych powodów. Nie zasługuje bowiem na ochronę przysposabiający, który świadomie zrywa kontakt z małoletnim dzieckiem i świadomie unika tego kontaktu w dalszym jego życiu oraz rażąco narusza w sposób zawiniony obowiązki rodzicielskie.

Nadto nie jest dopuszczalne rozwiązanie przysposobienia, na które rodzice przysposobionego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę bez wskazania osoby przysposabiającego (adopcja całkowita lub anonimowa). Zasada ta wynika bezpośrednio z treści przepisu art. 125¹ KRO. Przepis ten nie stoi sam przez się na przeszkodzie rozwiązaniu przysposobienia, orzeczonego przed dniem 1 marca 1976 r. na podstawie blankietowej zgody rodziców dziecka. W takim przypadku przepis ten jedynie akcentuje, że rozwiązanie takiego przysposobienia jest dopuszczalne, tylko w wyjątkowych uzasadnionych szczególnymi okolicznościami wypadkach, przede wszystkim wtedy, gdy tego wymaga dobro małoletniego dziecka.

Skutki rozwiązania adopcji

rozwiązanie adopcji

Z chwilą rozwiązania stosunku przysposobienia ustają jego skutki. Jeżeli rozwiązanie nastąpiło po śmierci przysposabiającego, uważa się, że skutki przysposobienia ustały z chwilą jego śmierci. Przysposobiony zachowuje nazwisko nabyte przez przysposobienie oraz otrzymane w związku z przysposobieniem imię lub imiona. Jednakże z ważnych powodów sąd na wniosek przysposobionego lub przysposabiającego może w orzeczeniu o rozwiązaniu stosunku przysposobienia postanowić, że przysposobiony powraca do nazwiska, które nosił przed orzeczeniem przysposobienia. Na wniosek przysposobionego sąd orzeka o jego powrocie do poprzednio noszonego imienia lub imion.

Uwaga na alimenty

Rozwiązanie adopcji nie zawsze całkowicie kończy relację rodziców adopcyjnych z dzieckiem. Może się bowiem okazać, ze nawet po rozwiązaniu adopcji rodzice adopcyjni będą obowiązani do zapłaty alimentów na rzecz adoptowanego dziecka. O tym czy rodzice adopcyjni (przysposabiający) będą obowiązani płacić alimenty decydować będzie sąd w oparciu o sytuację materialną rodziców naturalnych dziecka. Sąd w razie rozwiązania stosunku przysposobienia w wypadku, gdy ustali że:

rozwiązanie adopcji

rodzice dziecka którego przysposobienie rozwiązano mają zarobkowe i majątkowe możliwości pełnego zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb dziecka - nie może utrzymać w mocy obowiązków alimentacyjnych przysposabiających względem przysposobionego;
rodzice tego dziecka nie mają w ogóle możliwości zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb - określi wysokość alimentów należnych dziecku od przysposabiających (art. 125 par. 1 zd. 3 KRO) zgodnie z przesłankami określonymi w art. 135 par. 1 KRO,
rodzice dziecka mogą jedynie częściowo zaspokoić usprawiedliwione potrzeby dziecka, a przysposabiający mają także takie możliwości - orzeknie ogólnie, iż utrzymuje w mocy obowiązki alimentacyjne przysposabiających. W przypadku wydania takiego orzeczenia, w odrębnym procesie, w którym pozwanymi będą rodzice dziecka i przysposabiający, sąd w oparciu o kryteria określone w art. 135 KRO określi kwotowo zakres obowiązku alimentacyjnego każdego z pozwanych.