Przejdź do treści

GC Adwokaci

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa

W dniu 24 lutego 2022 r. doszło do ataku wojsk Federacji Rosyjskiej na terytorium Ukrainy. W wyniku tych zdarzeń w kierunku terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zaczęły kierować się tysiące obywateli Ukrainy, poszukujących schronienia. Dla tych osób przygotowywana jest specjalna specustawa, która ułatwia legalizację ich pobytu i podjęcie pracy. Analizujemy wstępny projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa

Ustawa określa szczególne zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. 

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Legalizacja pobytu

Jeżeli obywatel Ukrainy wjechał legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w rozporządzeniu, które dopiero zostanie wydane i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r. tj. do dnia 24 lipca 2023 roku. Przepisu tego nie stosuje się do obywateli Ukrainy  posiadających: 

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Uproszczonej drogi legalizacji nie stosuje sie także do osób które:

W przypadku gdy wjazd obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej, Komendant Główny Straży Granicznej rejestruje pobyt obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na jego wniosek, złożony w siedzibie organu gminy. Zarejestrowanie pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej następuje na jego wniosek, złożony nie później niż 60 dni od dnia wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku obywatela Ukrainy nieposiadającego pełnej zdolności do czynności prawnych wniosek o zarejestrowanie pobytu na terytoriom Rzeczypospolitej Polskiej składa przedstawiciel ustawowy albo osoba, która sprawuje faktyczną opiekę nad dzieckiem. Wniosek powinien zostać złożony na specjalnym wzorze.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Komendant Główny Straży Granicznej prowadzi w systemie teleinformatycznym Straży Granicznej rejestr obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium drugiego z tych państw oraz które złożyły wniosek o zarejestrowanie pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwany dalej „rejestrem”.

Jeżeli pobyt obywatela Ukrainy na terytorium Polski był legalny w dniu 24 lutego 2022 r. legalność takiego pobytu zostaje przedłużona do dnia 31 grudnia 2022 r. Przedłużona zostaje także ważność stosownych dokumentów.

Zezwolenie na pobyt czasowy

Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest lub był uznawany za legalny na podstawie specustawy, udziela się, na jego wniosek, zezwolenia na pobyt czasowy. Zezwolenia na pobyt czasowy udziela się jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji

Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy obywatel Ukrainy składa nie wcześniej niż przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu i nie później niż w okresie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. Wniosek złożony przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu wojewoda pozostawia bez rozpoznania. Obywatel Ukrainy, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Przedłużenie ważności legalizacji pobytu

Jeżeli ostatni dzień okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej lub zezwolenia na pobyt czasowy przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., okres pobytu na podstawie tej wizy oraz okres ważności tej wizy ulegają przedłużeniu z mocy prawa do dnia 31 grudnia 2022 r. W przypadku takim w dokumencie podróży obywatela Ukrainy nie umieszcza się nowej naklejki wizowej,  nie wydaje się ani nie wymienia karty pobytu. Wiza krajowa w okresie przedłużenia okresu pobytu oraz okresu ważności na podstawie specustawy nie uprawnia do przekraczania granicy. 

Jeżeli ostatni dzień okresu ważności kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości obywatela Ukrainy lub dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany” – wydanych obywatelom Ukrainy przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., ulega on przedłużeniu do dnia 31 grudnia 2022 r. Przedłużenie okresu ważności dokumentów nie stanowi podstawy do wydania lub wymiany tych dokumentów. Karta pobytu w okresie, na jaki uległ przedłużeniu okres jej ważności, na podstawie specustawy nie uprawnia do przekraczania granicy. 

Jeżeli termin do opuszczenia przez obywatela Ukrainy terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o którym mowa w art. 299 ust. 6 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., ulega on przedłużeniu do dnia 31 grudnia 2022 r. W okresie, na który termin został przedłużony, nie stosuje się przepisów art. 99 ust. 1 pkt 9, art. 196 ust. 1 pkt 5 oraz art. 213 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Jeżeli termin dobrowolnego powrotu, o którym mowa w art. 315 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, określony w decyzji wydanej wobec obywatela Ukrainy, przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., ulega on przedłużeniu do dnia 31 grudnia 2022 r. W okresie, na który termin został przedłużony, nie stosuje się przepisów art. 99 ust. 1 pkt 8, art. 196 ust. 1 pkt 4 oraz art. 213 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.

Jeżeli ostatni dzień dopuszczalnego okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

– przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., a pobyt ten rozpoczął się przed tym dniem, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny do dnia 31 grudnia 2022 r.

Pobyt obywatela Ukrainy, któremu komendant placówki Straży Granicznej na odcinku granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Ukrainą przed dniem 24 lutego 2022 roku zezwolił na wjazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, uznaje się za legalny do dnia 31 grudnia 2022 r.  

Praca

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Zgodnie z projektem specustawy, obywatel Ukrainy będzie uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy: 

– jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi w terminie 7 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu  na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi. Powiadomienie następuje za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Obywatel Ukrainy może także zarejestrować się oraz zostać uznany jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy. Do takich obywateli Ukrainy nie stosuje się górnej granicy wieku uprawniającego do rejestracji (a 60 lat – kobieta lub 65 lat – mężczyzna).

Pomoc medyczna

Obywatel Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie specustawy, jest uprawniony do opieki medycznej udzielanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obejmującej świadczenia opieki zdrowotnej na zasadach i w zakresie, w jakim osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym przysługuje prawo do świadczeń na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (leczenie na NFZ), z wyłączeniem leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, a także podanie produktów leczniczych wydawanych świadczeniobiorcom w ramach programów polityki zdrowotnej ministra właściwego do spraw zdrowia.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Obywatelowi Ukrainy przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie specustawy, może być zapewniona bezpłatna pomoc psychologiczna, która będzie organizowana dodatkowo (poza NFZ) przez gminy.

Pomoc na start

Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie specustawy przysługuje pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 500 zł dla osoby samotnie gospodarującej lub 300 zł na osobę w rodzinie, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe.

Wniosek o wypłatę jednorazowego świadczenia pieniężnego składa się na piśmie w ośrodku pomocy społecznej lub w centrum usług społecznych, gminy właściwej ze względu na miejsce pobytu obywatela Ukrainy.

Pomoc socjalna

Obywatelowi Ukrainy przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie specustawy, przysługuje prawo do:

– odpowiednio na zasadach i w trybie określonych w tych przepisach, z wyłączeniem warunku posiadania karty pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”.

Ustalając prawo do świadczeń rodzinnych uzależnionych od kryterium dochodowego, przy ustalaniu dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę nie uwzględnia się członka rodziny, który, zgodnie z oświadczeniem osoby ubiegającej się o te świadczenia, nie przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Świadczenia na dziecko przysługują także opiekunowi tymczasowemu dziecka.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Obywatelowi Ukrainy przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie specustawy, prawo do świadczeń socjalnych ustala się od dnia wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wniosek o te świadczenia zostanie złożony w terminie 6 miesięcy, licząc od dnia wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku złożenia wniosku po tym terminie prawo do świadczeń ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.

Obywatelowi Ukrainy przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie specustawy, mogą być przyznawane świadczenia pieniężne i niepieniężne, na zasadach i w trybie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 2268 i 2270 oraz z 2022 r. poz. 1 i 66). Obywatel Ukrainy, o którym mowa w ust. 1, ubiegający się o świadczenia z pomocy społecznej składa oświadczenie o sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej.

Małoletni bez opieki

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Dla małoletniego bez opieki, którego pobyt został zalegalizowany na podstawie specustawy i pozostającego bez opiekunów pranych (np. rodziców), sąd właściwy ze względu na miejsce pobytu małoletniego ustanawia tymczasowego opiekuna. Postępowanie o ustanowienie tymczasowego opiekuna może być wszczęte na wniosek lub z urzędu. Uprawnionym do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania są:

W przypadku gdy pobyt obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej został zarejestrowany przez organ gminy, organ ten, w imieniu obywatela Ukrainy będącego osobą sprawującą faktyczną opiekę nad dzieckiem pozbawionym opieki rodziców, składa do sądu wniosek o ustanowienie go opiekunem prawnym wobec tego dziecka.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Edukacja szkolna

Zapewniona została bezpłatna edukacja szkolna dzieci, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie specustawy. W celu zapewnienia kształcenia i wychowania dzieciom lub uczniom będącym obywatelami Ukrain mogą być tworzone inne lokalizacje prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych podporządkowane organizacyjnie szkołom, zwane dalej „innymi lokalizacjami prowadzenia zajęć”. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może określić, w drodze rozporządzenia, organizację kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy, uwzględniając dostosowanie procesu kształcenia, wychowania i opieki do potrzeb i możliwości dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Studia

Obywatelowi polskiemu albo obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie specustawy w dniu 24 lutego 2022 r. byli studentami uczelni działającej na terytorium Ukrainy i którzy oświadczą, że w tym dniu studiowali na określonym roku studiów na danym kierunku i poziomie studiów w uczelni działającej na terytorium Ukrainy i nie dysponują dokumentami poświadczającymi okresy studiów, zdane egzaminy, zaliczenia lub praktyki zawodowe, wydanymi przez tę uczelnię, mogą zostać uznane odpowiednie okresy tych studiów w drodze weryfikacji osiągniętych efektów uczenia sięUczelnia, w której student ubiega się o przyjęcie na studia, przeprowadza weryfikację osiągniętych efektów uczenia się zgodnie z ustalonymi przez siebie zasadami. W przypadku stwierdzenia różnic w programie studiów lub efektach uczenia się uczelnia może zobowiązać studenta do złożenia określonych egzaminów lub odbycia praktyk zawodowych.

Ukończenie studiów na określonym poziomie przez obywatela Ukrainy, który uzyskał status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, lub obywatela Ukrainy posiadającego zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub obywatela polskiego, który wjechał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 2 ust. 3 specustawy, lub obywatela Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie specustawy, którzy nie dysponują dyplomem ukończenia studiów, może być potwierdzone w drodze postępowania w sprawie potwierdzenia ukończenia studiów na określonym poziomie.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Od obywatela Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie specustawy  będącego studentem uczelni publicznej nadzorowanej przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, nie pobiera się opłat za usługi edukacyjne związane z  kształceniem cudzoziemców na studiach stacjonarnych w języku polskim. Od obywatela polskiego, który:

opłaty za usługi edukacyjne związane z kształceniem na studiach niestacjonarnych albo studiach w języku obcym pobiera się w wysokości nieprzekraczającej wysokości opłat za kształcenie dotychczas ponoszonych w uczelni działającej na terytorium Ukrainy.

Obywatel Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie specustawy, będący studentem, może ubiegać się o stypendium socjalne, o którym mowa w art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, oraz o kredyt studencki, o którym mowa w art. 98 ust. 1 tej ustawy.

Ułatwienia dla lekarzy

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Od dnia 24 lutego 2022 r., przez okres 18 miesięcy, niezależnie od trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej można udzielić zgody na wykonywanie zawodu lekarza albo zgody na wykonywanie zawodu lekarza dentysty oraz przyznać warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza albo warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty, jeżeli spełnia warunki, o których mowa w art. 7 ust. 2a pkt 3–5 i 7 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Do tych osób stosuje się odpowiednio przepisy art. 7 ust. 9–14 i ust. 17–22 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Lekarz albo lekarz dentysta, posiadający prawo wykonywania zawodu może wykonywać zawód wyłącznie w podmiocie leczniczym oraz jest zobowiązany do zgłoszenia ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres został zatrudniony, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych w tym podmiocie. Brak dokonania zgłoszenia może stanowić podstawę do cofnięcia zgody na wykonywanie zawodu lekarza (lekarza dentysty) lub warunkowego wykonywania zawodu lekarza (lekarza dentysty).

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Obywatel Ukrainy, który posiada zgodę na wykonywanie zawodu lekarza albo zgodę na wykonywanie zawodu lekarza dentysty oraz warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza albo warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty wydane na podstawie  art. 7 ust. 9–22 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, może wykonywać zawód również poza podmiotem leczniczym przeznaczonym do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom chorym na COVID-19 w przypadku zniesienia stanu zagrożenia epidemicznego oraz zniesienia stanu epidemii lub braku wyodrębnienia podmiotów leczniczych przeznaczonym do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom chorym na COVID-19.

Ułatwienia dla pielęgniarek

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Od dnia 24 lutego 2022 r., przez okres 18 miesięcy, niezależnie od trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje pielęgniarki lub położnej poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, można udzielić zgody na wykonywanie zawodu pielęgniarki albo położnej oraz przyznać warunkowe prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej, jeżeli spełnia warunki, o których mowa w art. 35a ust. 1 pkt 3–5 i 7 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Do takich osób stosuje się odpowiednio przepisy art. 35a ust. 14–19 i ust. 22–27 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej.

Pielęgniarka albo położna, posiadająca prawo wykonywania zawodu może wykonywać zawód wyłącznie w podmiocie leczniczym oraz jest zobowiązana do zgłoszenia ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres została zatrudniona, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych w tym podmiocie. Brak dokonania zgłoszenia może stanowić podstawę do cofnięcia zgody na wykonywanie zawodu  pielęgniarki albo położnej lub warunkowego prawa wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Obywatel Ukrainy, który posiada zgodę na wykonywanie zawodu pielęgniarki albo zgodę na wykonywanie zawodu położnej oraz warunkowe prawo wykonywania zawodu pielęgniarki albo warunkowe prawo wykonywania zawodu położnej wydane na podstawie art. 35a ust. 14–27 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, może wykonywać zawód również poza podmiotem leczniczym przeznaczonym do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom chorym na COVID-19 w przypadku zniesienia stanu zagrożenia epidemicznego oraz zniesienia stanu epidemii lub braku wyodrębnienia podmiotów leczniczych przeznaczonych do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom chorym na COVID-19.

Inne formy pomocy

Specustawa zakłada szereg innych form pomocy, w szczególności darmowe zakwaterowanie i wyżywienie. Nadto specustawa przewiduje:

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

google-site-verification=p6NFRIeHfil2n-mzrjf1fwL4THXXH3SdsBDxOuhYos8