Przejdź do treści

GC Adwokaci

Postępowanie w sprawach nieletnich – czym jest i jak wygląda?

W przypadku nieletnich, którzy popadli w konflikt z prawem bądź z zasadami współżycia społecznego zastosowanie znajduje ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. W niniejszym artykule omawiamy podstawowe zasady postępowania w sprawach nieletnich. 

Kim jest nieletni?

Nieletnim jest każda osoba, która nie ukończyła 18 lat

Kiedy nieletni odpowie na postawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich?

Przewidziane w ustawie działania podejmuje się w wypadkach, gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego. Na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich odpowiada każdy nieletni, który wykazuje przejawy demoralizacji. Na podstawie ustawy odpowiadają też osoby, które dopuściły się czynu karalnego na postawie ustawy kodek karny lub kodeks karny skarbowy i w chwili czynu ukończyły lat 13, ale nie ukończyły lat 17. 
 
Ponadto przepisy ustawy stosuje się w zakresie wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych – w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21.

Postępowanie w prawach nieletnich - przebieg

Postępowanie wszczyna się z urzędu jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie demoralizacji nieletniego lub popełnienia rzez niego czynu karalnego. 
Rodziców lub opiekuna zawiadamia się o wszczęciu postępowania w sprawie nieletniego, a o ukończeniu postępowania – jeżeli orzeczenie kończące postępowanie nie było im doręczone. O wszczęciu i ukończeniu postępowania w sprawie nieletniego właściwe instytucje mogą zawiadomić szkołę, do której nieletni uczęszcza.
Policja zbiera i utrwala dowody przejawów demoralizacji oraz czynów karalnych w wypadkach niecierpiących zwłoki, a w razie potrzeby dokonuje zatrzymania nieletniego. Policja przesłuchuje również nieletniego.
W celu ustalenia danych dotyczących nieletniego i jego środowiska, a w szczególności dotyczących zachowania się i warunków wychowawczych nieletniego, sytuacji bytowej rodziny, przebiegu nauki nieletniego i sposobu spędzania czasu wolnego, jego kontaktów środowiskowych, stosunku do niego rodziców albo opiekuna, podejmowanych oddziaływań wychowawczych, stanu zdrowia i znanych w środowisku uzależnień nieletniego, sąd rodzinny zleca kuratorowi sądowemu przeprowadzenie wywiadu środowiskowego.
Finalnie sprawa trafia przed sąd rodzinny. Zasadą jest, że sąd rozstrzyga sprawę po przeprowadzeniu rozprawy, na której zeznają nieletni oraz świadkowie. Jeżeli okoliczności i charakter sprawy, a także celowość zastosowania i dobór środków wychowawczych nie budzą wątpliwości, sąd rodzinny orzeka na posiedzeniu o zastosowaniu środków wychowawczych. Posiedzenie odbywa się przy drzwiach zamkniętych, chyba że jawność posiedzenia jest uzasadniona ze względów wychowawczych.

Jakie są możliwe rozstrzygnięcia sprawy?

Wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara może być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.
Gdyby w trakcie postępowania nie stwierdzono przejawów demoralizacji u nieletniego lub nie stwierdzono popełnienia przez niego czynu karalnego postępowanie umarza się

Czym kieruje się sąd w postępowaniu w sprawach nieletnich?

W sprawie nieletniego należy kierować się przede wszystkim jego dobrem, dążąc do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego oraz zmierzając w miarę potrzeby do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowiązków wobec nieletniego, uwzględniając przy tym interes społeczny. W postępowaniu z nieletnim bierze się pod uwagę osobowość nieletniego, a w szczególności wiek, stan zdrowia, stopień rozwoju psychicznego i fizycznego, cechy charakteru, a także zachowanie się oraz przyczyny i stopień demoralizacji, charakter środowiska oraz warunki wychowania nieletniego.

Hybrydowy charakter postępowania w sprawach nieletnich

Postępowanie w sprawach nieletnich jest postępowaniem specyficznym. Choć co do zasady opiera się na zasadach postępowania cywilnego to zawiera w sobie elementy zaczerpnięte z postępowania karnego. Przykładem jest swoiste postępowanie przygotowawcze prowadzone przez Policję jak również możliwość posiadania przez nieletniego obrońcy w osobie adwokata lub radcy prawnego.  
google-site-verification=p6NFRIeHfil2n-mzrjf1fwL4THXXH3SdsBDxOuhYos8