Przepisy prawa nie nakładają obowiązku przeprowadzenia postępowania spadkowego. W pewnych przypadkach będziemy jednak musieli wykazać, że jesteśmy spadkobiercami, przykładowo: jeżeli będziemy zainteresowani wpisaniem swojego prawa do danej nieruchomości po osobie zmarłej do księgi wieczystej.
Z ilu etapów składa się postępowanie spadkowe?
Można rzec, że postępowanie spadkowe ma dwa etapy. Pierwszym etapem jest postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, podczas którego ustala się wyłącznie krąg spadkobierców i udziały w jakich poszczególni spadkobiercy dziedziczą. Drugi etapem jest dział spadku, na mocy którego poszczególne przedmioty wchodzące w skład spadku zostają przydzielone konkretnym osobom.
Czy wizyta w sądzie zawsze jest konieczna? A może wystarczy wizyta u notariusza?
Stwierdzenie nabycia spadku może być przeprowadzone przed sądem lub przed notariuszem (wtedy nazywa się to aktem poświadczenia dziedziczenia). U notariusza można załatwić sprawę szybciej, ale tylko w przypadku gdy wszyscy spadkobiercy złożą zgodny wniosek o sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia. Spadkobiercy wybierają notariusza z dowolnie wybranej kancelarii notarialnej. Natomiast postępowanie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku musi być przeprowadzone przed sądem ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Przykładowo: Jeżeli ostatnim miejscem zamieszkania spadkodawcy była Czeladź ul. Szpitalna, to wniosek o stwierdzenie nabycia spadku należy skierować do Sądu Rejonowego w Będzinie. W przypadku uzyskania prawomocnego postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku albo aktu poświadczenia dziedziczenia, możemy przejść do drugiego etapu – działu spadku. Prawo do wystąpienia o dział spadku nie ulega przedawnieniu, a więc możemy to zrobić nawet kilkanaście lat od śmierci spadkodawcy. Oczywiście warto to uczynić jak najszybciej.
Postępowanie spadkowe – dział spadku – przed sądem czy przed notariuszem?
Dział spadku może być dokonany przed sądem lub przed notariuszem. Tak samo jak w pierwszym etapie postępowania spadkowego notariusz sporządzi nam umowę o dział spadku, ale tylko w przypadku gdy spadkobiercy co do podziału są zgodni. Natomiast postępowanie o dział spadku sąd przeprowadzi zarówno gdy spadkobiercy są zgodni co do podziału, jak również gdy występuje między nimi konflikt. W każdym przypadku spadkobierca musi jednak zaprezentować projekt podziału spadku. Ani sąd ani notariusz nie zrobią tego za nas. Dla przykładu wniosek o dział spadku może wskazywać na przyznanie jednemu spadkobiercy całego spadku z obowiązkiem spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców albo przyznanie spadkobiercom poszczególnych składników majątkowych z obowiązkiem spłaty różnicy wartości. W razie sporu między spadkobiercami co do podziału spadku sąd rozstrzygnie sprawę według swojego uznania biorąc pod uwagę, najlepszy i sprawiedliwy zdaniem sądu, podział majątku spadkowego. Od orzeczenia wydanego przez sąd, każda ze stron może się odwołać składając apelację.
Na koniec warto podkreślić, że przeprowadzanie postępowania o dział spadku nie będzie konieczne jeżeli spadkobierca jest tylko jeden. Nie ma bowiem czego dzielić, bo wszystkie przedmioty spadkowe są w całości własnością jedynego spadkobiercy. W takim wypadku wystarczy przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Pamiętajmy też o tym, by uregulować kwestie podatkowe. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto jednak zawsze zasięgnąć porady specjalisty.
ADWOKAT | DOKTOR NAUK PRAWNYCH
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Mecenas Marcin Chowaniec specjalizuje się w prawie cywilnym i karnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu błędów medycznych i procesów odszkodowawczych. Reprezentuje także nauczycieli akademickich w postępowaniach dyscyplinarnych wszystkich szczebli oraz personel medyczny przed Sądami Lekarskimi, Sądami Pielęgniarek i Położnych oraz Rzecznikami Odpowiedzialności Zawodowej.