Przejdź do treści

GC Adwokaci

Jak długo trzeba płacić alimenty na byłą żonę lub męża?

Niejednokrotnie rozwód wiąże się z koniecznością ponoszenia alimentów na byłego małżonka. Z czasem obowiązek zapłaty alimentów staje się coraz bardziej uciążliwy – często pojawiają się nowe wydatki takie jak konieczność utrzymania nowej rodziny czy też możliwości zarobkowe obwiązanego ulegają ograniczeniu ze względu na emeryturę czy zmianę stanowiska. W takich sytuacjach często pada pytanie jak długo trzeba płacić alimenty na byłą żonę lub męża?

Alimenty dla małżonka w niedostatku

Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Najczęściej z taką sytuacją będziemy mieć do czynienia gdy tylko jeden z małżonków pracuje a drugi zajmuje się domem. 

jak długo trzeba płacić alimenty na byłą żonę lub męża

Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa zawsze w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.

Obowiązek alimentacyjny wygasa także z powodu upływu czasu. Gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni. Pamiętać należy, że ta przyczyna ustania obowiązku alimentacyjnego dotyczy tylko takich zobowiązanych, którzy nie są winni rozkładu pożycia, a zatem rozwód nie został orzeczony z ich wyłącznej winy ani z winy obu stron.

jak długo trzeba płacić alimenty na byłą żonę lub męża

Innym powodem, który uzasadnia wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego jest tzw. zmiana stosunków. Do obowiązku dostarczenia środków utrzymania po rozwodzie mają odpowiednie zastosowanie przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi, a między innymi art. 138 KRO. W myśl tego przepisu w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego. Chodzi tu o te „stosunki”, które zgodnie z art. 60 § 1 KRO stanowiły podstawę zasądzenia alimentów na rzecz byłego małżonka. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16 grudnia 1987 r. III CZP 91/86 (OSNCP 1988 z. 4, poz. 42) dla stwierdzenia czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 KRO należy brać pod uwagę czy istniejące warunki i okoliczności mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych i wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego. Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków zaistniałej po jego wydaniu, a jej ustalenie następuje przez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami poprzednio istniejącymi. Żądanie ustalenia, że ustał obowiązek alimentacyjny unormowany w wyroku rozwodowym, mogłaby uzasadniać jedynie zmiana stosunków polegająca na ustaniu stanu niedostatku po stronie uprawnionej lub ustaniu możliwości wywiązania się z tego obowiązku po stronie zobowiązanego.

jak długo trzeba płacić alimenty na byłą żonę lub męża

Wyłączna wina rozkładu pożycia

Sytuacja małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia jest znacznie trudniejsza. Jeżeli bowiem jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

jak długo trzeba płacić alimenty na byłą żonę lub męża

Oznacza to, że nie można żądać ustalenia, że ustał obowiązek alimentacyjny z tego powodu, że uprawniony małżonek ma dobrą sytuację materialną ani z powodu upływu czasu. W takiej sytuacji jedyną zmianą stosunków uzasadniającą ustanie obowiązku alimentacyjnego jest pogorszenie się możliwości zarobkowych zobowiązanego lub zwiększenie jego potrzebRównież i w tym przypadku obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.

Alimenty na byłego małżonka nawet dożywotnio

Obecnie przyjęta regulacja ustawowa przewiduje, że obowiązek alimentacyjny małżonka winnego rozkładu pożycia może trwać nawet dożywotnio. Problem ten jest na tyle istotny, że zajmował się nim Trybunał Konstytucyjny, który stwierdził, że przepisy są zgodne z Konstytucją. 

jak długo trzeba płacić alimenty na byłą żonę lub męża

Trybunał Konstytucyjny uzasadnił swoje orzeczenie w ten sposób, iż z samego założenia małżeństwo jest stosunkiem prawnym o nieokreślonym czasie trwania. Niezależnie od instytucji rozwodu i separacji zasadniczą przyczyną ustania małżeństwa jest i pozostaje śmierć jednego z małżonków – takie jest założenie regulacji ustawowej. W konsekwencji pewne formy ochrony roszczeń majątkowych wobec współmałżonka mogą nie tylko trwać nadal mimo rozwodu, ale i mieć charakter z założenia „dożywotni”. Gdyby nie doszło do rozwodu, małżonkowie mieliby prawo oczekiwania od siebie nawzajem wsparcia, jak również pomocy materialnej w zaspokajaniu swoich uzasadnionych potrzeb. Regulacja prawna sytuacji rozwiedzionych małżonków winna to oczekiwanie chronić, bowiem jako prawo o charakterze majątkowym podlega ono również ochronie konstytucyjnej. Ustawodawca, wprowadzając instytucje rozwodu i separacji, winien uwzględnić potrzebę ochrony usprawiedliwionych potrzeb byłego małżonka.

Świadczenia alimentacyjne ze strony byłego małżonka służą bowiem zaspokojeniu potrzeb materialnych, które – gdyby nie doszło do rozwodu – byłyby zaspokajane w ramach rodziny. Również problem wymagania konieczności rysuje się w sposób niebudzący istotnych wątpliwości. Zdaniem Trybunału, jedyną bowiem drogą do zabezpieczenia określonego poziomu życia rozwiedzionych małżonków jest nałożenie na nich obowiązku alimentacyjnego. Trudno przyjąć, że obowiązki te miałyby przejąć w tej sytuacji władze publiczne albo krewni osoby uprawnionej. 

Od alimentów uwolni sąd

Chcąc „uwolnić się” od obowiązku alimentacyjnego należy wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie, że obowiązek alimentacyjny ustał (pozew o uchylenie alimentów). Powództwo wytacza się przed sąd rejonowy (Wydział Rodzinny i Nieletnich). Właściwym miejscowo jest sąd według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, jak i sąd według miejsca zamieszkania strony pozwanej – wybór sądu należy do powoda.

jak długo trzeba płacić alimenty na byłą żonę lub męża