Głównym celem intercyzy jest ochrona majątku małżonka. Jakie są dalsze losy majątku małżonka po jego śmierci? Czy zawarcie intercyzy pozbawia prawa do dziedziczenia? Omawiamy relację intercyza a dziedziczenie.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego i osobistego?
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Intercyza nie wpływa na dziedziczenie
Wskazać wyraźnie trzeba, że rozdzielność majątkowa (intercyza) w żaden sposób nie wpływa na dziedziczenie. Ma ona znaczenie wyłącznie za życia, ponieważ jest to umowa między żyjącymi. Celem intercyzy jest bowiem ukształtowanie relacji majątkowych małżonków za życia, w ciągu trwania małżeństwa, a nie po śmierci. Dlatego współmałżonek będzie dziedziczyć po swojej zmarłej żonie lub mężu bez zmian tzn. w pierwszej kolejności, łącznie z dziećmi zmarłego, w częściach równych.
Jak wskazano wyżej, po śmierci małżonka dziedziczenie odbywa się na zasadach ogólnych, niezależnie od tego, czy zawarto intercyzę czy nie. W skład masy spadkowej po małżonku będzie wchodzić zatem wszystko co posiadał za życia (zarówno aktywa jak i długi). Warto dodać, że do spadku wchodzi cały majątek osobisty (odrębny) małżonka, czyli również to, co sam kiedyś odziedziczył lub dostał w darowiźnie wyłącznie dla siebie.
Oczywiście, wszystko zależy od tego czy zmarły pozostawił ważny testament tzn. czy mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym czy też testamentowym. Przy drugiej opcji niezależnie od tego czy istnieje między małżonkami intercyza można w testamencie zapisać swój majątek dowolnej osobie czy też małżonkowi. Również w przypadku dziedziczenia na podstawie testamentu intercyza nie będzie wpływać na uprawnienia żyjącego małżonka. Jeżeli małżonek zostałby pominięty w testamencie, będzie mógł dochodzić należnej sumy pieniężnej tytułem zachowku.
Jak wyłączyć dziedziczenie między małżonkami?
Opisywana sytuacja nie oznacza automatycznie, że nie można całkowicie wyłączyć dziedziczenia pomiędzy małżonkami. Aby to zrobić, małżonkowie muszą udać się do notariusza i zawrzeć umowę, w której zrzekną się dziedziczenia po sobie. Tylko taki dokument, a nie intercyza, spowoduje, że małżonkowie nie będą mieli praw do dziedziczenia. Z taką sytuacją będziemy mieć do czynienia w sytuacji, w której zawierając drugi związek małżeński, małżonkowie zechcą zabezpieczyć własne dzieci z poprzedniego związku, aby jedynie one przejęły ich majątek po śmierci.
ADWOKAT | DOKTOR NAUK PRAWNYCH
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Mecenas Marcin Chowaniec specjalizuje się w prawie cywilnym i karnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu błędów medycznych i procesów odszkodowawczych. Reprezentuje także nauczycieli akademickich w postępowaniach dyscyplinarnych wszystkich szczebli oraz personel medyczny przed Sądami Lekarskimi, Sądami Pielęgniarek i Położnych oraz Rzecznikami Odpowiedzialności Zawodowej.