Czyste powietrze nie jest dobrem osobistym

czyste powietrze nie jest dobrem osobistym

Wydaje się, że w realiach polskich miast czyste powietrze stało się dobrem luksusem. Coraz częściej spotykamy się z próbami wyegzekwowania od Państwa pewnych standardów jakości powietrza którym oddychamy. Walka ta stanie się jednak trudniejsza albowiem Sąd Najwyższy uznał, że czyste powietrze nie jest dobrem osobistym.

Walka o jakość powietrza

Walkę o zadośćuczynienie za złą jakość powietrza rozpoczął pewien mieszkaniec Rybnika, który pozwał Skarb Państwa o zapłatę 50 tysięcy złotych tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych – prawa do czystego powierza. W 2018 roku Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił powództwo, uznając, że smog nie narusza bóbr osobistych mieszkańca Rybnika, a ponadto mieszkaniec ma prawo wyprowadzić się z Rybnika. Mężczyzna odwołał się do wyższej instancji. Sąd Okręgowy w Gliwicach z kolei skierował w tej sprawie pytanie do do Sądu Najwyższego.

Z roku na rok stan jakości powietrza w Rybniku i okolicznych miejscowościach się pogarsza. Jak podaje rybnik.naszemiasto.pl w sezonie grzewczym 2020/2021 w Rybniku odnotowano aż 65 dni z przekroczonymi normami pyłu zawieszonego PM10.

czyste powietrze nie jest dobrem osobistym

Uchwała Sądu Najwyższego

28 maja 2021 r. Sąd Najwyższy podjął Uchwałę w sprawie o sygnaturze III CZP 27/20 wypowiedział sie czy czyste powietrze jest dobrem osobistym. Zgodnie z Uchwałą prawo do życia w czystym środowisku nie jest dobrem osobistym. Ale dobrami osobistymi są zdrowie, wolność i prywatność, do naruszenia których może prowadzić zanieczyszczone powietrze. Prawo do oddychania powietrzem nieskażonym ponad miarę jest oczywiście instrumentem, który służy ochronie wartości, jaką jest przede wszystkim zdrowie, a gdzieś w dalszej perspektywie wolność.

Oznacza to, że co prawda Sąd Najwyższy utrudnił drogę uzyskania zadośćuczynienia za złą jakość powietrza ale taka możliwość dalej istnie. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem SN jeżeli zły stan środowiska wpływa np. na zdrowie człowieka to w takim przypadku możliwe jest dochodzenie zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych – prawa do zdrowia.

Czym są dobra osbiste?

Art. 23 KC wymienia przykładowy katalog dóbr osobistych każdego człowieka i zalicza do nich: zdrowie, wolność, cześć, swobodę sumienia, nazwisko, pseudonim, wizerunek, tajemnicę korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą i racjonalizatorską. W związku z tym lista tych dóbr jest stale poszerzana przez doktrynę i orzecznictwo.

Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych