Sytuacja spowodowana epidemią koronawirusa spowodowała, że obchody Wszystkich Świętych 2020 r. stały się istotnym zagrożeniem dla zdrowia wielu ludzi. W związku z tym 30 października Premier podjął decyzję o zakazie wstępu na cmentarze w okresie 31 października – 2 listopada 2020 r. za wyjątkiem ceremonii pogrzebowych. Decyzja ta spowodowała potężne straty u sprzedawców kwiatów i zniczy. Czy takim osobom przysługuje odszkodowanie za chryzantemy?
odszkodowanie za chryzantemy
Decyzja o zamknięciu cmentarzy
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 października 2020 r. od dnia 31 października 2020 r. do dnia 2 listopada 2020 r. zakazuje się wstępu na teren cmentarzy, z wyjątkiem pogrzebu i czynności z nim związanych. W swoim wystąpieniu Premier wskazał, że liczba zachorowań każdego dnia jest wyższa i nie możemy pozwolić, żeby przed cmentarzami czy w komunikacji gromadziły się duże grupy osób. Wielu ze starszych ludzi, którzy by poszli na te cmentarze, mogłoby tam po 3. tygodniach leżeć. Premier wskazał też, że szybkie działania wiosną i latem dały nam pewne poczucie bezpieczeństwa i stabilności, ale ta druga fala zmiotła to poczucie. Nie tylko w Polsce, ale też w całej Europie. Ta 2. fala jest groźniejsza od 1. i trzeba bardzo szybko reagować.
Premier @MorawieckiM w #KPRM: Tradycja jest mniej ważna niż życie. Proszę powstrzymać się od wyjazdów, również poza miasta. Jeżeli pandemia nie będzie się nasilała, w drugiej połowie listopada będzie pewnie można odwiedzić groby.
— Kancelaria Premiera (@PremierRP) October 30, 2020
Niemniej decyzja taka spowodowała, że ogromna liczba przedsiębiorców zajmujących się handlem przedmiotami związanymi z obchodzeniem święta Wszystkich Świętych została zaskoczona taką decyzją a nabyty przez nich towar stał się bezwartościowy. W szczególności dotyczy to kwiatów, które nie mogą zostać sprzedane w późniejszym okresie.
odszkodowanie za chryzantemy
Propozycje pomocowe rządu
Pomoc dla ogrodników i sprzedawców chryzantem‼️ Wnioski należy składać do 6 listopada 2020 r., do kierownika biura powiatowego @ARiMR_GOV_PL właściwego ze względu na miejsce przechowywania zgłoszonych chryzantem. #chryzantemy #pomoc
— Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (@MRiRW_GOV_PL) November 3, 2020
Komunikat #MRiRW ➡️ https://t.co/T3uDPfGncR pic.twitter.com/e7cgiGbkYE
W odpowiedzi na rosnące oburzenie sprzedawców Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zdecydowało się odkupić od handlowców bezużyteczne kwiaty za cenę 20 zł za sztukę chryzantemy doniczkowej oraz 3 zł za sztukę chryzantemy ciętej (odszkodowanie za chryzantemy). Pomoc przysługuje zagrożonym utratą płynności finansowej posiadaczom chryzantem będącym mikroprzedsiębiorstwem, małym lub średnim przedsiębiorstwem w związku z wprowadzonym od dnia 31 października 2020 r. do dnia 2 listopada 2020 r. zakazem wstępu na teren cmentarzy z powodu epidemii COVID-19. Objęci są nią zarówno producenci rolni, jak i podmioty zajmujące się obrotem chryzantemami. Pomoc przysługuje posiadaczowi, co najmniej 50 chryzantem doniczkowych lub 200 sztuk chryzantem ciętych w fazie pełnej dojrzałości przeznaczonych do sprzedaży. Wnioski należało składać do 6 listopada 2020 r., do kierownika biura powiatowego Agencji właściwego ze względu na miejsce przechowywania zgłoszonych chryzantem.
Uzyskane przez Agencję chryzantemy mają być rozdysponowane pomiędzy organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego lub inne instytucje publiczne, które będą mogły złożyć do 12 listopada 2020 r. zgłoszenie o zamiarze odbioru chryzantem, wskazując liczbę i preferowane miejsce odbioru.
Handlowcy wskazują jednak, że zaproponowana przez Rząd pomoc jest niewystarczająca. Obejmuje ona bowiem bardzo wąski krąg poszkodowanych. Wynika to z faktu wysokich wymogów formalnych stawianych sprzedawcom. Proponowane rozwiązanie pomija całkowicie osoby, które nie mają firmy. Wskazuje się też na wysoki próg liczby kwiatów za które przysługuje pomoc. Czas na składanie wniosków jest również bardzo krótki (3 dni). Czy zatem można szukać pomocy w innej formie?
odszkodowanie za chryzantemy
Na ratunek może przyjść art. 4171 § 1 KC
Zgodnie z treścią art. 4171 § 1 k.c. jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Oznacza to, że w wypadku stwierdzenia, że omawiany wyżej zakaz został wydany niezgodnie z ustawą wszystkie osoby poszkodowane tą decyzją będą mogły domagać się odszkodowania. Środowisko prawnicze wskazuje natomiast, że władze chcąc wprowadzić takie ograniczenia powinny zgodnie z art. 232 Konstytucji RP oraz ustawą o stanie klęski żywiołowej wprowadzić stan klęski żywiołowej czego jednak władza nie zrobiła. Przyjmując taką argumentację zakaz został prowadzony niezgodnie z Konstytucją oraz ustawą o stanie klęski żywiołowej a poszkodowanym tym zakazem przysługiwałoby odszkodowanie za chryzantemy i inne psujące się produkty.
Podkreślamy, że problem ten nie był jeszcze przedmiotem postępowań sądowych i nie sposób przewidzieć jak sądy podejdą do zarzutu niezgodności z Konstytucją i ustawą wprowadzonych zakazów. Do skorzystania z instytucji art. 4171 § 1 k.c. konieczne będzie także zwrócenie się sądu orzekającego do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją wprowadzonego zakazu. Spotkać można także poglądy, że prejudykatem koniecznym dla zastosowania art. 4171 § 1 KC może być orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, względnie Trybunału Sprawiedliwości UE.
Zauważyć należy również, że przed TK pod sygnaturą K 18/20 na wniosek prezesa RM oraz marszałka Sejmu toczy się postępowanie o stwierdzenie niezgodności z konstytucją art. 4171 § 1 KC, który – zdaniem wnioskodawców – narusza ustawę zasadniczą przez to, że nie wskazuje Trybunału Konstytucyjnego jako jedynego organu uprawnionego do wydania prejudykatu w sprawie o odszkodowanie za bezprawie legislacyjne. Przychylenie się do wniosku przez TK oznaczałoby wyłączność TK w orzekaniu niezgodności z Konstytucją w sprawach opartych na art. 4171 § 1 KC.
odszkodowanie za chryzantemy
Tarcze Antykryzysowe COVID-19: odszkodowanie za chryzantemy
Część przedsiębiorców dotkniętych stratami spowodowanymi zamknięciem cmentarzy może szukać pomocy w Tarczach Antykryzysowych. Rozwiązaniem może być pożyczka dla mikroprzedsiębiorców, postojowe czy Tarcza Finansowa PFR. Tarcza nie przewidują co prawda stricte odszkodowania za chryzantemy i inne produkty jednak oferują pomoc w wypadku zmniejszenia obrotów w związku z epidemią. Część z form pomocy pozwala bowiem na odniesienie tegorocznych zysków do zysków zeszłorocznych. Brak możliwości sprzedaży towaru w święto Wszystkich Świętych może. Niemniej każda sytuacja powinna zostać poddana indywidualnej analizie.
ADWOKAT
Założyciel i partner w Kancelarii GC Adwokaci. Specjalizuje się w obsłudze kontraktów budowlanych i prawie zamówień publicznych. Prowadzi również sprawy cywilne, w szczególności z zakresu prawa umów, prawa rzeczowego i spadkowego.